پرسيدن سهراب نام سرداران ايران را از هجير
چو افگند خور سوى بالا كمند زبانه بر آمد ز چرخ بلند
بپوشيد سهراب خفتان جنگ نشست از بر چرمه سنگ رنگ
يكى تيغ هندى بچنگ اندرش يكى مغفر خسروى بر سرش
كمندى بفتراك بر شست خم خم اندر خم و روى كرده دژم
بيامد يكى برز بالا گزيد بجايى كه ايرانيان را بديد
بفرمود تا رفت پيشش هجير بدو گفت كژّى نيايد ز تير
نشانه نبايد كه خم آورد چو پيچان شود زخم كم آورد
بهر كار در پيشه كن راستى چو خواهى كه نگزايدت كاستى
سخن هر چه پرسم همه راست گوى متاب از ره راستى هيچ روى
چو خواهى كه يابى رهايى ز من سر افراز باشى بهر انجمن
از ايران هر آنچت بپرسم بگوى متاب از ره راستى هيچ روى
سپارم بتو گنج آراسته بيابى بسى خلعت و خواسته
ور ايدون كه كژّى بود راى تو همان بند و زندان بود جاى تو
هجيرش چنين داد پاسخ كه شاه سخن هر چه پرسد ز ايران سپاه
بگويم همه آنچ دانم بدوى بكژّى چرا بايدم گفت و گوى
بدو گفت كز تو بپرسم همه ز گردنكشان و ز شاه و رمه
همه نامداران آن مرز را چو طوس و چو كاوس و گودرز را
ز بهرام و از رستم نامدار ز هر كت بپرسم بمن بر شمار
بگو كان سراپرده هفت رنگ بدو اندرون خيمههاى پلنگ
بپيش اندرون بسته صد ژنده پيل يكى مهد پيروزه برسان نيل
يكى برز خورشيد پيكر درفش سرش ماه زرّين غلافش بنفش
بقلب سپاه اندرون جاى كيست ز گردان ايران و را نام چيست
بدو گفت كان شاه ايران بود بدرگاه او پيل و شيران بود
و زان پس بدو گفت بر ميمنه سواران بسيار و پيل و بنه
سراپرده بركشيده سياه رده گردش اندر ز هر سو سپاه
بگرد اندرش خيمه ز اندازه بيش پس پشت پيلان و بالاش پيش
زده پيش او پيل پيكر درفش بدر بر سواران زرّينه كفش
چنين گفت كان طوس نوذر بود درفشش كجا پيل پيكر بود
دگر گفت كان سرخ پرده سراى سواران بسى گردش اندر بپاى
يكى شير پيكر درفشى بزر درفشان يكى در ميانش گهر
چنين گفت كان فرّ آزادگان جهانگير گودرز كشوادگان
بپرسيد كان سبز پرده سراى يكى لشكرى گشن پيشش بپاى
يكى تخت پر مايه اندر ميان زده پيش او اختر كاويان
برو بر نشسته يكى پهلوان ابا فرّ و با سفت و يال گوان
ز هر كس كه بر پاى پيشش بر است نشسته بيك رش سرش برتر است
يكى باره پيشش ببالاى اوى كمندى فرو هشته تا پاى اوى
برو هر زمان بر خروشد همى تو گويى كه در زين بجوشد همى
بسى پيل بر گستوان دار پيش همى جوشد آن مرد بر جاى خويش
نه مر دست ز ايران ببالاى اوى نه بينم همى اسپ همتاى اوى
درفشى بديد اژدها پيكرست بران نيزه بر شير زرّين سرست
چنين گفت كز چين يكى نامدار بنوّى بيامد بر شهريار
بپرسيد نامش ز فرّخ هجير بدو گفت نامش ندارم بوير
بدين دژ بدم من بدان روزگار كجا او بيامد بر شهريار
غمى گشت سهراب را دل ازان كه جايى ز رستم نيامد نشان
نشان داده بود از پدر مادرش همى ديد و ديده نبد باورش
همى نام جست از زبان هجير مگر كان سخنها شود دلپذير
نبشته بسر بر دگرگونه بود ز فرمان نكاهد نخواهد فزود
ازان پس بپرسيد زان مهتران كشيده سراپرده بد بر كران
سواران بسيار و پيلان بپاى بر آيد همى ناله كرّ ناى
يكى گرگ پيكر درفش از برش برآورده از پرده زرّين سرش
بدو گفت كان پور گودرز گيو كه خوانند گردان و را گيو نيو
ز گودرزيان مهتر و بهترست به ايرانيان بر دو بهره سرست
بدو گفت زان سوى تابنده شيد بر آيد يكى پرده بينم سپيد
ز ديباى رومى بپيشش سوار رده بر كشيده فزون از هزار
پياده سپردار و نيزه وران شده انجمن لشكرى بىكران
نشسته سپهدار بر تخت عاج نهاده بران عاج كرسى ساج
ز هودج فرو هشته ديبا جليل غلام ايستاده رده خيل خيل
بر خيمه نزديك پرده سراى بدهليز چندى پياده بپاى
بدو گفت كو را فريبرز خوان كه فرزند شاهست و تاج گوان
بپرسيد كان سرخ پرده سراى بدهليز چندى پياده بپاى
بگرد اندرش سرخ و زرد و بنفش ز هر گونه بر كشيده درفش
درفشى پس پشت پيكر گراز سرش ماه زرّين و بالا دراز
چنين گفت كو را گرازست نام كه در جنگ شيران ندارد لگام
هشيوار و ز تخمه گيوگان كه بر درد و سختى نگردد ژكان
نشان پدر جست و با او نگفت همى داشت آن راستى در نهفت
تو گيتى چه سازى كه خود ساختست جهاندار ازين كار پرداختست
زمانه نبشته دگرگونه داشت چنان كو گذارد ببايد گذاشت
دگر باره پرسيد ازان سرفراز ازان كش بديدار او بد نياز
ازان پرده سبز و مرد بلند و زان اسپ و آن تاب داده كمند
از آن پس هجير سپهبدش گفت كه از تو سخن را چه بايد نهفت
گر از نام چينى بمانم همى ازان است كو را ندانم همى
بدو گفت سهراب كين نيست داد ز رستم نكردى سخن هيچ ياد
كسى كو بود پهلوان جهان ميان سپه در نماند نهان
تو گفتى كه بر لشكر او مهترست نگهبان هر مرز و هر كشورست
چنين داد پاسخ مر او را هجير كه شايد بدن كان گو شير گير
كنون رفته باشد بزابلستان كه هنگام بزمست در گلستان
بدو گفت سهراب كين خود مگوى كه دارد سپهبد سوى جنگ روى
برامش نشنيد جهان پهلوان برو بر بخندند پير و جوان
مرا با تو امروز پيمان يكيست بگوييم و گفتار ما اندكيست
اگر پهلوان را نمايى بمن سرافراز باشى بهر انجمن
ترا بىنيازى دهم در جهان گشاده كنم گنجهاى نهان
ور ايدون كه اين راز دارى ز من گشاده بپوشى بمن بر سخن
سرت را نخواهد همى تن بجاى نگر تا كدامين به آيدت راى
نبينى كه موبد بخسرو چه گفت بدانگه كه بگشاد راز از نهفت
سخن گفت ناگفته چون گوهرست كجا نابسوده بسنگ اندرست
چو از بند و پيوند يابد رها درخشنده مهرى بود بىبها
چنين داد پاسخ هجيرش كه شاه چو سير آيد از مهر و ز تاج و گاه
نبرد كسى جويد اندر جهان كه او ژنده پيل اندر آرد ز جان
كسى را كه رستم بود هم نبرد سرش ز آسمان اندر آيد بگرد
تنش زور دارد بصد زورمند سرش برترست از درخت بلند
چنو خشم گيرد بروز نبرد چه هم رزم او ژنده پيل و چه مرد
هم آورد او بر زمين پيل نيست چو گرد پى رخش او نيل نيست
بدو گفت سهراب از آزادگان سيه بخت گودرز كشوادگان
چرا چون ترا خواند بايد پسر بدين زور و اين دانش و اين هنر
تو مردان جنگى كجا ديده كه بانگ پى اسپ نشنيده
كه چندين ز رستم سخن بايدت زبان بر ستودنش بگشايدت
از آتش ترا بيم چندان بود كه دريا بآرام خندان بود
چو درياى سبز اندر آيد ز جاى ندارد دم آتش تيز پاى
سر تيرگى اندر آيد بخواب چو تيغ از ميان بر كشد آفتاب
بدل گفت پس كار ديده هجير كه گر من نشان گو شيرگير
بگويم بدين ترك با زور دست چنين يال و اين خسروانى نشست
ز لشكر كند جنگ او ز انجمن بر انگيزد اين باره پيل تن
برين زور و اين كتف و اين يال اوى شود كشته رستم بچنگال اوى
از ايران نيايد كسى كينه خواه بگيرد سر تخت كاؤس شاه
چنين گفت موبد كه مردن بنام به از زنده دشمن بدو شاد كام
اگر من شوم كشته بر دست اوى نگردد سيه روز چون آب جوى
چو گودرز و هفتاد پور گزين همه پهلوانان با آفرين
نباشد بايران تن من مباد چنين دارم از موبد پاك ياد
كه چون بر كشد از چمن بيخ سرو سزد گر گيا را نبويد تذرو
بسهراب گفت اين چه آشفتنست همه با من از رستمت گفتنست
نبايد ترا جست با او نبرد برآرد به آوردگاه از تو گرد
همى پيل تن را نخواهى شكست همانا كه آسان نيايد بدست
