رفتن كاوس به مازندران
چو زال سپهبد ز پهلو برفت دمادم سپه روى بنهاد و تفت
بطوس و بگودرز فرمود شاه كشيدن سپه سر نهادن براه
چو شب روز شد شاه و جنگ آوران نهادند سر سوى مازندران
بميلاد بسپرد ايران زمين كليد در گنج و تاج و نگين
بدو گفت گر دشمن آيد پديد ترا تيغ كينه ببايد كشيد
ز هر بد بزال و برستم پناه كه پشت سپاهند و زيباى گاه
دگر روز برخاست آواى كوس سپه را همى راند گودرز و طوس
همى رفت كاوس لشكر فروز بزد گاه بر پيش كوه اسپروز
بجايى كه پنهان شود آفتاب بدان جايگه ساخت آرام و خواب
كجا جاى ديوان دژخيم بود بدان جايگه پيل را بيم بود
بگسترد زربفت بر ميش سار هوا پر ز بوى از مى خوشگوار
همه پهلوانان فرخنده پى نشستند بر تخت كاوس كى
همه شب مى و مجلس آراستند بشبگير كز خواب برخاستند
پراگنده نزديك شاه آمدند كمر بسته و با كلاه آمدند
بفرمود پس گيو را شهريار دوباره ز لشكر گزيدن هزار
كسى كو گرايد بگرز گران گشاينده شهر مازندران
هر انكس كه بينى ز پير و جوان تنى كن كه با او نباشد روان
و زو هرچ آباد بينى بسوز شب آور بجايى كه باشى بروز
چنين تا بديوان رسد آگهى جهان كن سراسر ز ديوان تهى
كمر بست و رفت از در شاه گيو ز لشكر گزين كرد گردان نيو
بشد تا در شهر مازندران بباريد شمشير و گرز گران
زن و كودك و مرد با دستوار نيافت از سر تيغ او زينهار
همى كرد غارت همى سوخت شهر بپالود بر جاى ترياك زهر
يكى چون بهشت برين شهر ديد پر از خرّمى بر درش بهر ديد
بهر برزنى بر فزون از هزار پرستار با طوق و با گوشوار
پرستنده زين بيشتر با كلاه بچهره بكردار تابنده ماه
بهر جاى گنجى پراگنده زر بيك جاى دينار سرخ و گهر
بىاندازه گرد اندرش چارپاى بهشتيست گفتى هميدون بجاى
بكاوس بردند از او آگهى ازان خرمى جاى و آن فرّهى
همى گفت خرّم زياد آنك گفت كه مازندران را بهشتست جفت
همه شهر گويى مگر بتكدهست ز ديباى چين بر گل آذين ز دست
بتان بهشتند گويى درست بگلنارشان روى رضوان بشست
چو يك هفته بگذشت ايرانيان ز غارت گشادند يك سر ميان
خبر شد سوى شاه مازندران دلش گشت پر درد و سر شد گران
ز ديوان بپيش اندرون سنجه بود كه جان و تنش زان سخن رنجه بود
بدو گفت رو نزد ديو سپيد چنان رو كه بر چرخ گردنده شيد
بگويش كه آمد بمازندران بغارت از ايران سپاهى گران
جهانجوى كاوسشان پيش رو يكى لشكرى جنگ سازان نو
كنون گر نباشى تو فرياد رس نبينى بمازندران زنده كس
چو بشنيد پيغام سنجه نهفت بر ديو پيغام شه بازگفت
چنين پاسخش داد ديو سپيد كه از روزگاران مشو نااميد
بيايم كنون با سپاهى گران ببرّم پى او ز مازندران
شب آمد يكى ابر شد با سپاه جهان كرد چون روى زنگى سياه
چو درياى قارست گفتى جهان همه روشناييش گشته نهان
يكى خيمه زد بر سر از دود و قير سيه شد جهان چشمها خيره خير
چو بگذشت شب روز نزديك شد جهانجوى را چشم تاريك شد
ز لشكر دو بهره شده تيره چشم سر نامداران از و پر ز خشم
از ايشان فراوان تبه كرد نيز نبود از بد بخت ماننده چيز
چو تاريك شد چشم كاوس شاه بد آمد ز كردار او بر سپاه
همه گنج تاراج و لشكر اسير جوان دولت و بخت برگشت پير
همه داستان ياد بايد گرفت كه خيره نمايد شگفت از شگفت
سپهبد چنين گفت چون ديد رنج كه دستور بيدار بهتر ز گنج
بسختى چو يك هفته اندر كشيد بديده ز ايرانيان كس نديد
بهشتم بغرّيد ديو سپيد كه اى شاه بىبر بكردار بيد
همى برترى را بياراستى چراگاه مازندران خواستى
همى نيروى خويش چون پيل مست بديدى و كس را ندادى تو دست
چو با تاج و با تخت نشكيفتى خرد را بدين گونه بفريفتى
كنون آنچ اندر خور كار تست دلت يافت آن آرزوها كه جست
ازان نرّه ديوان خنجرگذار گزين كرد جنگى ده و دو هزار
بر ايرانيان بر نگهدار كرد سر سركشان پر ز تيمار كرد
سران را همه بندها ساختند چو از بند و بستن بپرداختند
خورش دادشان اندكى جان سپوز بدان تا گذارند روزى بروز
ازان پس همه گنج شاه جهان چه از تاج ياقوت و گرز گران
سپرد آنچ ديد از كران تا كران به ارژنگ سالار مازندران
بر شاه رو گفت و او را بگوى كه ز آهرمن اكنون بهانه مجوى
همه پهلوانان ايران و شاه نه خورشيد بينند روشن نه ماه
بكشتن نكردم بروبر نهيب بدان تا بداند فراز و نشيب
بزارى و سختى بر آيدش هوش كسى نيز ننهد برين كار گوش
چو ارژنگ بشنيد گفتار اوى سوى شاه مازندران كرد روى
همى رفت بالشكر و خواسته اسيران و اسپان آراسته
سپرد او بشاه و سبك بازگشت بدان برز كوه آمد از پهن دشت
