بخش كردن فريدون جهان را بر پسران

      

نهفته چو بيرون كشيد از نهان            بسه بخش كرد آفريدون جهان‏

         يكى روم و خاور دگر ترك و چين            سيم دشت گردان و ايران زمين‏

         نخستين بسلم اندرون بنگريد            همه روم و خاور مر او را سزيد

         بفرمود تا لشكرى برگزيد            گرازان سوى خاور اندر كشيد

         بتخت كيان اندر آورد پاى            همى خواندنديش خاور خداى‏

         دگر تور را داد توران زمين            ورا كرد سالار تركان و چين‏

         يكى لشكرى نامزد كرد شاه            كشيد آنگهى تور لشكر براه‏

         بيامد بتخت كئى بر نشست            كمر بر ميان بست و بگشاد دست‏

         بزرگان برو گوهر افشاندند            همى پاك توران شهش خواندند

         از ايشان چو نوبت بايرج رسيد            مر او را پدر شاه ايران گزيد

         هم ايران و هم دشت نيزه‏وران            هم آن تخت شاهى و تاج سران‏

         بدو داد كورا سزا بود تاج            همان كرسى و مهر و آن تخت عاج‏

         نشستند هر سه بآرام و شاد            چنان مرزبانان فرّخ نژاد

   ‏

                       

رفتن پسران فريدون نزد شاه يمن

      

سوى خانه رفتند هر سه چو باد            شب آمد بخفتند پيروز و شاد

         چو خورشيد زد عكس بر آسمان            پراگند بر لاژورد ارغوان‏

         برفتند و هر سه بياراستند            ابا خويشتن موبدان خواستند

         كشيدند بالشكرى چون سپهر            همه نامداران خورشيد چهر

         چو از آمدنشان شد آگاه سرو            بياراست لشكر چو پرّ تذرو

         فرستادشان لشكرى گشن پيش            چه بيگانه فرزانگان و چه خويش‏

         شدند اين سه پر مايه اندر يمن            برون آمدند از يمن مرد و زن‏

         همى گوهر و زعفران ريختند            همى مشك با مى بر آميختند

         همه يال اسپان پر از مشك و مى            پراگنده دينار در زير پى‏

         نشستن گهى ساخت شاه يمن            همه نامداران شدند انجمن‏

         در گنجهاى كهن كرد باز            گشاد آنچه يك چند گه بود راز

         سه خورشيد رخ را چو باغ بهشت            كه موبد چو ايشان صنوبر نكشت‏

         ابا تاج و با گنج ناديده رنج            مگر زلفشان ديده رنج شكنج‏

         بياورد هر سه بديشان سپرد            كه سه ماه نو بود و سه شاه گرد

         ز كينه بدل گفت شاه يمن            كه از آفريدون بد آمد بمن‏

         بد از من كه هرگز مبادم ميان            كه ماده شد از تخم نرّه كيان‏

         به اختر كس آن دان كه دخترش نيست            چو دختر بود روشن اخترش نيست‏

         به پيش همه موبدان سرو گفت            كه زيبا بود ماه را شاه جفت‏

         بدانيد كين سه جهان بين خويش            سپردم بديشان بر آيين خويش‏

         بدان تا چو ديده بدارندشان            چو جان پيش دل بر نگارندشان‏

         خروشيد و بار غريبان ببست            ابر پشت شرزه هيونان مست‏

         ز گوهر يمن گشت افروخته            عمارى يك اندر دگر دوخته‏

         چو فرزند را باشد آيين و فرّ             گرامى بدل بر چه ماده چه نر

         بسوى فريدون نهادند روى            جوانان بينا دل راه جوى‏

   ‏

                       

پاسخ دادن شاه يمن جندل را

      

فرستاده شاه را پيش خواند            فراوان سخن را بخوبى براند

         كه من شهريار ترا كهترم            بهرچ او بفرمود فرمانبرم‏

         بگويش كه گر چه تو هستى بلند            سه فرزند تو بر تو بر ارجمند

         پسر خود گرامى بود شاه را            بويژه كه زيبا بود گاه را

         سخن هر چه گفتى پذيرم همى            ز دختر من اندازه گيرم همى‏

         اگر پادشا ديده خواهد ز من            و گر دشت گردان و تخت يمن‏

         مرا خوارتر چون سه فرزند خويش            نبينم بهنگام بايست پيش‏

         پس ار شاه را اين چنين است كام            نشايد زدن جز بفرمانش گام‏

         بفرمان شاه اين سه فرزند من            برون آنگه آيد ز پيوند من‏

         كجا من ببينم سه شاه ترا            فروزنده تاج و گاه ترا

         بيايند هر سه بنزديك من            شود روشن اين شهر تاريك من‏

         شود شادمان دل بديدارشان            ببينم روانهاى بيدارشان‏

         ببينم كشان دل پر از داد هست            بزنهارشان دست گيرم بدست‏

         پس آنگه سه روشن جهان بين خويش            سپارم بديشان بر آيين خويش‏

         چو آيد بديدار ايشان نياز            فرستم سبكشان سوى شاه باز

         سراينده جندل چو پاسخ شنيد            ببوسيد تختش چنانچون سزيد

         پر از آفرين لب ز ايوان اوى            سوى شهريار جهان كرد روى‏

         بيامد چو نزد فريدون رسيد            بگفت آن كجا گفت و پاسخ شنيد

         سه فرزند را خواند شاه جهان            نهفته برون آوريد از نهان‏

         از آن رفتن جندل و راى خويش            سخنها همه پاك بنهاد پيش‏

         چنين گفت كين شهريار يمن            سر انجمن سرو سايه فكن‏

         چو ناسفته گوهر سه دخترش بود            نبودش پسر دختر افسرش بود

         سروش ار بيابد چو ايشان عروس            دهد پيش هر يك مگر خاك بوس‏

         ز بهر شما از پدر خواستم            سخنهاى بايسته آراستم‏

         كنون‏تان ببايد بر او شدن            بهر بيش و كم راى فرخ زدن‏

         سراينده باشيد و بسيار هوش            بگفتار او بر نهاده دو گوش‏

         بخوبى سخنهاش پاسخ دهيد            چو پرسد سخن راى فرّخ نهيد

         ازيرا كه پرورده پادشا            نبايد كه باشد بجز پارسا

         سخن‏گوى و روشن دل و پاك دين            بكارى كه پيش آيدش پيش بين‏

         زبان راستى را بياراسته            خرد خيره كرده ابر خواسته‏

         شما هر چه گويم ز من بشنويد            اگر كار بنديد خرّم بويد

         يكى ژرف بين است شاه يمن            كه چون او نباشد بهر انجمن‏

         گرانمايه و پاك هر سه پسر            همه دل نهاده بگفت پدر

         ز پيش فريدون برون آمدند            پر از دانش و پر فسون آمدند

         بجز راى و دانش چه اندر خورد            پسر را كه چونان پدر پرورد

   ‏

                       

فرستادن فريدون جندل را به يمن

      

ز سالش چو يك پنجه اندر كشيد            سه فرزندش آمد گرامى پديد

         ببخت جهاندار هر سه پسر            سه خسرو نژاد از در تاج زر

         ببالا چو سرو و برخ چون بهار            بهر چيز ماننده شهريار

         از اين سه دو پاكيزه از شهر ناز            يكى كهتر از خوب چهر ارنواز

         پدر نوز ناكرده از ناز نام            همى پيش پيلان نهادند گام‏

         فريدون از آن نامداران خويش            يكى را گرانمايه‏تر خواند پيش‏

         كجا نام او جندل پر هنر            بهر كار دلسوز بر شاه بر

         بدو گفت بر گرد گرد جهان            سه دختر گزين از نژاد مهان‏

         سه خواهر ز يك مادر و يك پدر            پرى چهره و پاك و خسرو گهر

         بخوبى سزاى سه فرزند من            چنانچون بشايد بپيوند من‏

        ببالا و ديدار هر سه يكى            كه اين را ندانند از آن اندكى‏

         چو بشنيد جندل ز خسرو سخن            يكى راى پاكيزه افگند بن‏

         كه بيدار دل بود و پاكيزه مغز            زبان چرب و شايسته كار نغز

          ز پيش سپهبد برون شد براه            ابا چند تن مر ورا نيكخواه‏

         يكايك ز ايران سر اندر كشيد            پژوهيد و هر گونه گفت و شنيد

         بهر كشورى كز جهان مهترى            بپرده درون داشتى دخترى‏

         نهفته بجستى همه رازشان            شنيدى همه نام و آوازشان‏

         ز دهقان پر مايه كس را نديد            كه پيوسته آفريدون سزيد

         خردمند و روشن‏دل و پاك تن            بيامد بر سرو شاه يمن‏

         نشان يافت جندل مر او را درست            سه دختر چنانچون فريدون بجست‏

         خرامان بيامد بنزديك سرو            چنانچون بپيش گل اندر تذرو

         زمين را ببوسيد و چربى نمود            بر آن كهترى آفرين بر فزود

         بجندل چنين گفت شاه يمن            كه بى‏آفرينت مبادا دهن‏

         چه پيغام دارى چه فرمان دهى            فرستاده گر گرامى رهى‏

         بدو گفت جندل كه خرّم بدى            هميشه ز تو دور دست بدى‏

         از ايران يكى كهترم چون شمن            پيام آوريده بشاه يمن‏

         درود فريدون فرّخ دهم            سخن هر چه پرسند پاسخ دهم‏

         ترا آفرين از فريدون گرد            بزرگ آن كسى كو نداردش خرد

         مرا گفت شاه يمن را بگوى            كه بر گاه تا مشك بويد ببوى‏

         بدان اى سر مايه تازيان            كز اختر بدى جاودان بى‏زيان‏

         مرا پادشاهى آباد هست            همان گنج و مردى و نيروى دست‏

         سه فرزند شايسته تاج و گاه            اگر داستان را بود گاه ماه‏

         ز هر كام و هر خواسته بى‏نياز            بهر آرزو دست ايشان دراز

         مر اين سه گرانمايه را در نهفت            ببايد كنون شاه زاده سه جفت‏

         ز كارآگهان آگهى يافتم            بدين آگهى تيز بشتافتم‏

         كجا از پس پرده پوشيده روى            سه پاكيزه دارى تو اى نامجوى‏

         مر ان هر سه را نوز ناكرده نام            چو بشنيدم اين دل شدم شادكام‏

         كه ما نيز نام سه فرّخ نژاد            چو اندر خور آيد نكرديم ياد

         كنون اين گرامى دو گونه گهر            ببايد بر آميخت با يكدگر

         سه پوشيده رخ را سه ديهيم جوى            سزا را سزاوار بى‏گفت‏وگوى‏

         فريدون پيامم بدين گونه داد            تو پاسخ گزار آنچه آيدت ياد

         پيامش چو بشنيد شاه يمن            بپژمرد چون زاب كنده سمن‏

         همى گفت گر پيش بالين من            نبيند سه ماه اين جهان بين من‏

         مرا روز روشن بود تاره شب            ببايد گشادن بپاسخ دو لب‏

        سراينده را گفت كاى نامجوى            زمان بايد اندر چنين گفت‏گوى‏

         شتابت نبايد بپاسخ كنون            مرا چند رازست با رهنمون‏

         فرستاده را زود جائى گزيد            پس آنگه بكار اندرون بنگريد

         بيامد در بار دادن ببست            بانبوه انديشگان در نشست‏

         فراوان كس از دشت نيزه وران            بر خويش خواند آزموده سران‏

         نهفته برون آوريد از نهفت            همه رازها پيش ايشان بگفت‏

         كه ما را بگيتى ز پيوند خويش            سه شمعست روشن بديدار پيش‏

         فريدون فرستاد زى من پيام            بگسترد پيشم يكى خوب دام‏

         همى كرد خواهد ز چشمم جدا            يكى راى بايد زدن با شما

         فرستاده گويد چنين گفت شاه            كه ما را سه شاهست زيباى گاه‏

         گراينده هر سه بپيوند من            بسه روى پوشيده فرزند من‏

         اگر گويم آرى و دل زان تهى            درو غم نه اندر خورد با مهى‏

         و گر آرزوها سپارم بدوى            شود دل پر آتش پر از آب روى‏

         و گر سر بپيچم ز فرمان او            بيك سو گرايم ز پيمان او

         كسى كو بود شهريار زمين            نه بازيست با او سگاليد كين‏

         شنيدستم از مردم راه جوى            كه ضحاك را زو چه آمد بروى‏

         ازين در سخن هر چه داريد ياد            سراسر بمن بر ببايد گشاد

         جهان آزموده دلاور سران            گشادند يك يك بپاسخ زبان‏

         كه ما همگنان آن نبينيم راى            كه هر باد را تو بجنبى ز جاى‏

         اگر شد فريدون جهان شهريار            نه ما بندگانيم با گوشوار

         سخن گفتن و كوشش آيين ماست            عنان و سنان تافتن دين ماست‏

         بخنجر زمين را ميستان كنيم            بنيزه هوا را نيستان كنيم‏

         سه فرزند اگر بر تو هست ارجمند            سر بدره بگشاى و لب را ببند

         و گر چاره كار خواهى همى            بترسى ازين پادشاهى همى‏

         ازو آرزوهاى پر مايه جوى            كه كردار آن را نبينند روى‏

         چو بشنيد از آن نامداران سخن            نه سر ديد آن را بگيتى نه بن‏

   ‏

                       

پادشاهى فريدون پانسد سال بود

      

فريدون چو شد بر جهان كامگار            ندانست جز خويشتن شهريار

         برسم كيان تاج و تخت مهى            بياراست با كاخ شاهنشهى‏

         بروز خجسته سر مهر ماه            بسر بر نهاد آن كيانى كلاه‏

         زمانه بى‏اندوه گشت از بدى            گرفتند هر كس ره ايزدى‏

         دل از داوريها بپرداختند            بآيين يكى جشن نو ساختند

         نشستند فرزانگان شادكام            گرفتند هر يك ز ياقوت جام‏

         مى‏ء روشن و چهره شاه نو            جهان نو ز داد و سر ماه نو

         بفرمود تا آتش افروختند            همه عنبر و زعفران سوختند

         پرستيدن مهرگان دين اوست            تن آسائى و خوردن آيين اوست‏

         اگر يادگارست از و ماه مهر            بكوش و برنج ايچ منماى چهر

         و را بد جهان ساليان پانصد            نيفكند يك روز بنياد بد

         جهان چون برو بر نماد اى پسر            تو نيز آز مپرست و اندوه مخور

         نماند چنين دان جهان بر كسى            در و شادكامى نيابى بسى‏

         فرانك نه آگاه بد زين نهان            كه فرزند او شاه شد بر جهان‏

         ز ضحاك شد تخت شاهى تهى            سر آمد برو روزگار مهى‏

         پس آگاهى آمد ز فرخ پسر            بمادر كه فرزند شد تاجور

         نيايش كنان شد سرو تن بشست            بپيش جهان داور آمد نخست‏

         نهاد آن سرش پست بر خاك بر            همى خواند نفرين بضحاك بر

         همى آفرين خواند بر كردگار            بر آن شادمان گردش روزگار

         و زان پس كسى را كه بودش نياز            همى داشت روز بد خويش راز

         نهانش نوا كرد و كس را نگفت            همان راز او داشت اندر نهفت‏

         يكى هفته زين گونه بخشيد چيز            چنان شد كه درويش نشناخت نيز

         دگر هفته مر بزم را كرد ساز            مهانى كه بودند گردن‏فراز

         بياراست چون بوستان خان خويش            مهان را همه كرد مهمان خويش‏

         و زان پس همه گنج آراسته            فراز آوريده نهان خواسته‏

         همان گنجها را گشادن گرفت            نهاده همه راى دادن گرفت‏

         گشادن در گنج را گاه ديد            درم خوار شد چون پسر شاه ديد

         همان جامه و گوهر شاهوار            همان اسپ تازى بزرين عذار

         همان جوشن و خود و زوپين و تيغ            كلاه و كمر هم نبودش دريغ‏

         همه خواسته بر شتر بار كرد            دل پاك سوى جهاندار كرد

         فرستاد نزديك فرزند چيز            زبانى پر از آفرين داشت نيز

         چو آن خواسته ديد شاه زمين            بپذرفت و بر مام كرد آفرين‏

         بزرگان لشگر چو بشناختند            بر شهريار جهان تاختند

         كه اى شاه پيروز يزدان شناس            ستايش مر او را و زويت سپاس‏

         چنين روز روزت فزون باد بخت            بد انديشگان را نگون باد بخت‏

         ترا باد پيروزى از آسمان            مبادا بجز داد و نيكى گمان‏

         و زان پس جهان ديدگان سوى شاه            ز هر گوشه‏اى بر گرفتند راه‏

         همه زرّ و گوهر برآميختند            بتاج سپهبد فرو ريختند

         همان مهتران از همه كشورش            بدان خرمى صف زده بر درش‏

         ز يزدان همى خواستند آفرين            بران تاج و تخت و كلاه و نگين‏

         همه دست بر داشته بآسمان            همى خواندندش بنيكى گمان‏

         كه جاويد بادا چنين شهريار            برومند بادا چنين روزگار

         و زان پس فريدون بگرد جهان            بگرديد و ديد آشكار و نهان‏

         هر ان چيز كز راه بيداد ديد            هر آن بوم و بر كان نه آباد ديد

         بنيكى ببست از همه دست بد            چنانك از ره هوشياران سزد

         بياراست گيتى بسان بهشت            بجاى گيا سرو گلبن بكشت‏

         از آمل گذر سوى تميشه كرد            نشست اندر آن نامور بيشه كرد

         كجا كز جهان گوش خوانى همى            جز اين نيز نامش ندانى همى‏

   ‏

                       

بند كردن فريدون ضحاك را

      

جهاندار ضحاك ازان گفت‏گوى            بجوش آمد و زود بنهاد روى‏

         چو شب گردش روز پرگار زد            فروزنده را مهره در قار زد

         بفرمود تا بر نهادند زين            بران بادپايان باريك بين‏

         بيامد دمان با سپاهى گران            همه نرّه ديوان جنگ آوران‏

         ز بى‏راه مر كاخ را بام و در            گرفت و بكين اندر آورد سر

         سپاه فريدون چو آگه شدند            همه سوى آن راه بى‏ره شدند

         ز اسپان جنگى فرو ريختند            در آن جاى تنگى بر آويختند

         همه بام و در مردم شهر بود            كسى كش ز جنگ آورى بهر بود

         همه در هواى فريدون بدند            كه از درد ضحاك پر خون بدند

         ز ديوارها خشت و ز بام سنگ            بكوى اندرون تيغ و تير و خدنگ‏

         بباريد چون ژاله ز ابر سياه            پئى را نبد بر زمين جايگاه‏

         به شهر اندرون هر كه برنا بدند            چه پيران كه در جنگ دانا بدند

         سوى لشكر آفريدون شدند            ز نيرنگ ضحاك بيرون شدند

         خروشى برآمد ز آتشكده            كه بر تخت اگر شاه باشد دده‏

         همه پير و برناش فرمان بريم            يكايك ز گفتار او نگذريم‏

         نخواهيم بر گاه ضحاك را            مر آن اژدهادوش ناپاك را

         سپاهى و شهرى بكردار كوه            سراسر بجنگ اندر آمد گروه‏

         از آن شهر روشن يكى تيره گرد            برآمد كه خورشيد شد لاجورد

         پس آنگاه ضحاك شد چاره جوى            ز لشكر سوى كاخ بنهاد روى‏

         باهن سراسر بپوشيد تن            بدان تا نداند كسش ز انجمن‏

         بچنگ اندرون شست يازى كمند            برآمد بر بام كاخ بلند

         بديد آن سيه نرگس شهرناز            پر از جادوئى با فريدون براز

         دو رخساره روز و دو زلفش چو شب            گشاده بنفرين ضحاك لب‏

         بمغز اندرش آتش رشك خاست            بايوان كمند اندر افگند راست‏

         نه از تخت ياد و نه جان ارجمند            فرود آمد از بام كاخ بلند

         بدست اندرش آبگون دشنه بود            بخون پرى چهرگان تشنه بود

         ز بالا چو پى بر زمين بر نهاد            بيامد فريدون بكردار باد

         بران گرزه گاو سر دست برد            بزد بر سرش ترگ بشكست خرد

         بيامد سروش خجسته دمان            مزن گفت كو را نيامد زمان‏

         هميدون شكسته ببندش چو سنگ            ببر تا دو كوه آيدت پيش تنگ‏

         بكوه اندرون به بود بند او            نيايد برش خويش و پيوند او

         فريدون چو بشنيد ناسود دير            كمندى بياراست از چرم شير

         بتندى ببستش دو دست و ميان            كه نگشايد آن بند پيل ژيان‏

         نشست از بر تخت زرّين او            بيفگند ناخوب آيين او

         بفرمود كردن بدر بر خروش            كه هر كس كه داريد بيدار هوش‏

         نبايد كه باشيد با ساز جنگ            نه زين گونه جويد كسى نام و ننگ‏

         سپاهى نبايد كه با پيشه‏ور            بيك روى جويند هر دو هنر

         يكى كارورز و يكى گرزدار            سزاوار هر كس پديدست كار

         چو اين كار آن جويد آن كار اين            پر آشوب گردد سراسر زمين‏

         ببند اندرست آنكه ناپاك بود            جهان را ز كردار او باك بود

         شما دير مانيد و خرّم بويد            برامش سوى ورزش خود شويد

         شنيدند يك سر سخنهاى شاه            از آن مرد پرهيز با دستگاه‏

         و زان پس همه نامداران شهر            كسى كش بد از تاج و ز گنج بهر

         برفتند با رامش و خواسته            همه دل بفرمانش آراسته‏

         فريدون فرزانه بنواختشان            بر اندازه بر پايگه ساختشان‏

         همه پندشان داد و كرد آفرين            همه ياد كرد از جهان آفرين‏

         همى گفت كين جايگاه منست            بنيك اختر بومتان روشنست‏

         كه يزدان پاك از ميان گروه            بر انگيخت ما را ز البرز كوه‏

         بدان تا جهان از بد اژدها            بفرمان گرز من آيد رها

         چو بخشايش آورد نيكى دهش            بنيكى ببايد سپردن رهش‏

         منم كدخداى جهان سربسر            نشايد نشستن بيك جاى بر

         و گرنه من ايدر همى بودمى            بسى با شما روز پيمودمى‏

         مهان پيش او خاك دادند بوس            ز درگاه برخاست آواى كوس‏

         دمادم برون رفت لشكر ز شهر            و زان شهر نايافته هيچ بهر

         ببردند ضحاك را بسته خوار            بپشت هيونى بر افگنده زار

         همى راند ازين گونه تا شير خوان            جهان را چو اين بشنوى پير خوان‏

         بسا روزگارا كه بر كوه و دشت            گذشتست و بسيار خواهد گذشت‏

         بران گونه ضحاك را بسته سخت            سوى شير خوان برد بيدار بخت‏

         همى راند او را بكوه اندرون            همى خواست كارد سرش را نگون‏

         بيامد هم آنگه خجسته سروش            بخوبى يكى راز گفتش بگوش‏

         كه اين بسته را تا دماوند كوه            ببر همچنان تازيان بى‏گروه‏

         مبر جز كسى را كه نگريزدت            بهنگام سختى ببر گيردت‏

         بياورد ضحاك را چون نوند            بكوه دماوند كردش ببند

         بكوه اندرون تنگ جايش گزيد            نگه كرد غارى بنش ناپديد

         بياورد مسمارهاى گران            بجايى كه مغزش نبود اندران‏

         فرو بست دستش بر آن كوه باز            بدان تا بماند بسختى دراز

         ببستش بر ان گونه آويخته            وزو خون دل بر زمين ريخته‏

         از و نام ضحاك چون خاك شد            جهان از بد او همه پاك شد

        گسسته شد از خويش و پيوند او            بمانده بدان گونه در بند او

   ‏

                       

داستان فريدون با كارگزار ضحاك

      

چو كشور ز ضحاك بودى تهى            يكى مايه‏ور بد بسان رهى‏

         كه او داشتى گنج و تخت و سراى            شگفتى بدل سوزگى كدخداى‏

         ورا كندرو خواندندى بنام            بكندى زدى پيش بيداد گام‏

         بكاخ اندر آمد دوان كند رو            در ايوان يكى تاجور ديد نو

         نشسته بآرام در پيشگاه            چو سرو بلند از برش گرد ماه‏

         ز يك دست سرو سهى شهرناز            بدست دگر ماه روى ارنواز

         همه شهر يك سر پر از لشكرش            كمر بستگان صف زده بر درش‏

         نه آسيمه گشت و نه پرسيد راز            نيايش كنان رفت و بردش نماز

         برو آفرين كرد كاى شهريار            هميشه بزى تا بود روزگار

         خجسته نشست تو با فرّهى             كه هستى سزاوار شاهنشهى‏

         جهان هفت كشور ترا بنده باد            سرت بر تر از ابر بارنده باد

         فريدونش فرمود تا رفت پيش            بكرد آشكارا همه راز خويش‏

         بفرمود شاه دلاور بدوى            كه رو آلت تخت شاهى بجوى‏

         نبيذ آر و رامشگران را بخوان            بپيماى جام و بياراى خوان‏

         كسى كو برامش سزاى منست            بدانش همان دلزداى منست‏

         بيار انجمن كن بر تخت من            چنان چون بود در خور بخت من‏

         چو بشنيد از او اين سخن كدخداى            بكرد آنچه گفتش بدو رهنماى‏

         مى روشن آورد رامشگران            همان در خورش با گهر مهتران‏

         فريدون غم افكند و رامش گزيد            شبى كرد جشنى چنانچون سزيد

         چو شد رام گيتى دوان كندرو            برون آمد از پيش سالار نو

         نشست از بر باره راه جوى            سوى شاه ضحاك بنهاد روى‏

         بيامد چو پيش سپهبد رسيد            سراسر بگفت آنچه ديد و شنيد

         بدو گفت كاى شاه گردنكشان            ببرگشتن كارت آمد نشان‏

         سه مرد سرافراز با لشكرى            فراز آمدند از دگر كشورى‏

         ازان سه يكى كهتر اندر ميان            ببالاى سرو و بچهر كيان‏

         بسالست كهتر فزونيش بيش            از آن مهتران او نهد پاى پيش‏

         يكى گرز دارد چو يك لخت كوه            همى تابد اندر ميان گروه‏

         باسپ اندر آمد بايوان شاه            دو پر مايه با او هميدون براه‏

         بيامد بتخت كئى بر نشست            همه بند و نيرنگ تو كرد پست‏

         هر آن كس كه بود اندر ايوان تو            ز مردان مرد و ز ديوان تو

         سر از پاى يك سر فرو ريختشان            همه مغز با خون براميختشان‏

         بدو گفت ضحاك شايد بدن            كه مهمان بود شاد بايد بدن‏

         چنين داد پاسخ ورا پيش كار            كه مهمان ابا گرزه گاو سار

         بمردى نشيند بآرام تو            ز تاج و كمر بسترد نام تو

         بآيين خويش آورد ناسپاس            چنين گر تو مهمان شناسى شناس‏

         بدو گفت ضحاك چندين منال            كه مهمان گستاخ بهتر بفال‏

         چنين داد پاسخ بدو كندرو            كه آرى شنيدم تو پاسخ شنو

         گرين نامور هست مهمان تو            چه كارستش اندر شبستان تو

         كه با دختران جهاندار جم            نشيند زند راى بر بيش و كم‏

         بيك دست گيرد رخ شهرناز            بديگر عقيق لب ارنواز

         شب تيره‏گون خود بتر زين كند            بزير سر از مشك بالين كند

         چو مشك آن دو گيسوى دو ماه تو            كه بودند همواره دلخواه تو

         بگيرد ببرشان چو شد نيم مست            بدين گونه مهمان نبايد بدست‏

         بر آشفت ضحاك بر سان كرگ            شنيد آن سخن كار زو كرد مرگ‏

         بدشنام زشت و بآواز سخت            شگفتى بشوريد با شور بخت‏

         بدو گفت هرگز تو در خان من            ازين پس نباشى نگهبان من‏

         چنين داد پاسخ ورا پيش كار            كه ايدون گمانم من اى شهريار

         كزان بخت هرگز نباشدت بهر            بمن چون دهى كدخدايى شهر

         چو بى‏بهره باشى ز گاه مهى            مرا كار سازندگى چون دهى‏

         چرا تو نسازى همى كار خويش            كه هرگز نيامدت ازين كار پيش‏

         ز تاج بزرگى چو موى از خمير            برون آمدى مهترا چاره گير

         ترا دشمن آمد بگه بر نشست            يكى گرزه گاو پيكر بدست‏

       همه بند و نيرنگت از رنگ برد            دلارام بگرفت و گاهت سپرد

   ‏

                       

ديدن فريدون دختران جمشيد را

      

طلسمى كه ضحاك سازيده بود            سرش باسمان بر فرازيده بود

         فريدون ز بالا فرود آوريد            كه آن جز بنام جهاندار ديد

         و زان جادوان كاندر ايوان بدند            همه نامور نرّه ديوان بدند

         سرانشان بگرز گران كرد پست            نشست از بر گاه جادو پرست‏

         نهاد از بر تخت ضحاك پاى            كلاه كئى جست و بگرفت جاى‏

         برون آوريد از شبستان اوى            بتان سيه موى و خورشيد روى‏

         بفرمود شستن سرانشان نخست            روانشان ازان تيرگيها بشست‏

         ره داور پاك بنمودشان            ز آلودگى پس بيالودشان‏

         كه پرورده بت‏پرستان بدند            سراسيمه بر سان مستان بدند

         پس آن دختران جهاندار جم            بنرگس گل سرخ را داده نم‏

         گشادند بر آفريدون سخن            كه نو باش تا هست گيتى كهن‏

         چه اختر بد اين از تو اى نيك‏بخت            چه بارى ز شاخ كدامين درخت‏

         كه ايدون ببالين شير آمدى            ستمكاره مرد دلير آمدى‏

         چه مايه جهان گشت بر ما ببد            ز كردار اين جادوى بى‏خرد

         نديديم كس كين چنين زهره داشت            بدين پايگه از هنر بهره داشت‏

         كش انديشه گاه او آمدى            و گرش آرزو جاه او آمدى‏

         چنين داد پاسخ فريدون كه تخت            نماند بكس جاودانه نه بخت‏

         منم پور آن نيك‏بخت آبتين            كه بگرفت ضحاك ز ايران زمين‏

         بكشتش بزارى و من كينه‏جوى            نهادم سوى تخت ضحاك روى‏

         همان گاو بر مايه كم دايه بود            ز پيكر تنش همچو پيرايه بود

         ز خون چنان بى‏زبان چارپاى            چه آمد بر آن مرد ناپاك راى‏

         كمر بسته‏ام لا جرم جنگجوى            از ايران بكين اندر آورده روى‏

         سرش را بدين گرزه گاو چهر            بكوبم نه بخشايش آرام نه مهر

         چو بشنيد از و اين سخن ارنواز            گشاده شدش بر دل پاك راز

         بدو گفت شاه آفريدون توئى            كه ويران كنى تنبل و جادوئى‏

         كجا هوش ضحاك بر دست تست            گشاد جهان بر كمر بست تست‏

         ز تخم كيان ما دو پوشيده پاك            شده رام با او ز بيم هلاك‏

         همى جفتمان خواند او جفت مار            چگونه توان بودن اى شهريار

         فريدون چنين پاسخ آورد باز            كه گر چرخ دادم دهد از فراز

         ببرم پى اژدها راز خاك            بشويم جهان را ز ناپاك پاك‏

         ببايد شما را كنون گفت راست            كه آن بى‏بها اژدهافش كجاست‏

         برو خوب رويان گشادند راز            مگر كاژدها را سر آيد بگاز

         بگفتند كو سوى هندوستان            بشد تا كند بند جادوستان‏

         ببرد سر بى‏گناهان هزار            هراسان شدست از بد روزگار

         كجا گفته بودش يكى پيش بين            كه پردختگى گردد از تو زمين‏

         كه آيد كه گيرد سر تخت تو            چگونه فرو پژمرد بخت تو

         دلش زان زده فال پر آتشست            همه زندگانى برو ناخوشست‏

         همى خون دام و دد و مرد و زن            بريزد كند در يكى آبدن‏

         مگر كو سر و تن بشويد بخون            شود فال اختر شناسان نگون‏

         همان نيز از آن مارها بر دو كفت            برنج درازست مانده شگفت‏

         ازين كشور آيد بديگر شود            ز رنج دو مار سيه نغنود

         بيامد كنون گاه باز آمدنش            كه جائى نبايد فراوان بدنش‏

         گشاد آن نگار جگر خسته راز            نهاده بدو گوش گردن فراز

   ‏

                       

پيروزى فريدون بر ضحاك و دست يافتن بر گنجهاى آن

      

چو آمد بنزديك اروند رود            فرستاد زى رودبانان درود

         بران رودبان گفت پيروز شاه            كه كشتى بر افگن هم اكنون براه‏

         مرا با سپاهم بدان سو رسان            از اينها كسى را بدين سو ممان‏

         بدان تا گذر يابم از روى آب            بكشتى و زورق هم اندر شتاب‏

         نياورد كشتى نگهبان رود            نيامد بگفت فريدون فرود

         چنين داد پاسخ كه شاه جهان            چنين گفت با من سخن در نهان‏

         كه مگذار يك پشه را تا نخست            جوازى بيابى و مهرى درست‏

         فريدون چو بشنيد شد خشمناك            از ان ژرف دريا نيامدش باك‏

         هم آنگه ميان كيانى ببست            بر ان باره تيزتك بر نشست‏

         سرش تيز شد كينه و جنگ را            بآب اندر افگند گلرنگ را

         ببستند يارانش يك سر كمر            هميدون بدريا نهادند سر

         بر آن بادپايان با آفرين            بآب اندرون غرقه كردند زين‏

         بخشكى رسيدند سر كينه جوى            به بيت المقدس نهادند روى‏

         كه بر پهلوانى زبان راندند            همى كنگ دژ هودجش خواندند

         بتازى كنون خانه پاك دان            بر آورده ايوان ضحاك دان‏

         چو از دشت نزديك شهر آمدند            كز ان شهر جوينده بهر آمدند

         ز يك ميل كرد آفريدون نگاه            يكى كاخ ديد اندر آن شهر شاه‏

         فروزنده چون مشترى بر سپهر            همه جاى شادى و آرام و مهر

         كه ايوانش برتر ز كيوان نمود            كه گفتى ستاره بخواهد بسود

         بدانست كان خانه اژدهاست            كه جاى بزرگى و جاى بهاست‏

         بيارانش گفت آنكه بر تيره خاك            بر آرد چنين بر ز جاى از مغاك‏

         بترسم همى زانكه با او جهان            مگر راز دارد يكى در نهان‏

         ببايد كه ما را بدين جاى تنگ            شتابيدن آيد بروز درنگ‏

         بگفت و بگرز گران دست برد            عنان باره تيزتك را سپرد

         تو گفتى يكى آتشستى درست            كه پيش نگهبان ايوان برست‏

         گران گرز برداشت از پيش زين            تو گفتى همى بر نوردد زمين‏

         كس از روزبانان بدر بر نماند            فريدون جهان آفرين را بخواند

         باسب اندر آمد بكاخ بزرگ            جهان ناسپرده جوان سترگ‏

   ‏

                       

رفتن فريدون به جنگ ضحاك

      

          فريدون بخورشيد بر برد سر            كمر تنگ بستش بكين پدر

         برون رفت خرّم بخرداد روز            بنيك اختر و فال گيتى فروز

         سپاه انجمن شد بدرگاه او            بابر اندر آمد سر گاه او

         بپيلان گردون كش و گاوميش            سپه را همى توشه بردند پيش‏

         كيانوش و پر مايه بر دست شاه            چو كهتر برادر ورا نيك خواه‏

         همى رفت منزل بمنزل چو باد            سرى پر ز كينه دلى پر ز داد

         باروند رود اندر آورد روى            چنانچون بود مرد ديهيم جوى‏

         اگر پهلوانى ندانى زبان            بتازى تو اروند را دجله خوان‏

         دگر منزل آن شاه آزاد مرد            لب دجله و شهر بغداد كرد

   ‏