گرفتن قارن دژ الانان را

      

          بسلم آگهى رفت ازين رزمگاه            و زان تيرگى كاندر آمد بما

         پس پشتش اندر يكى حصن بود            بر آورده سر تا بچرخ كبود

         چنان ساخت كايد بدان حصن باز            كه دارد زمانه نشيب و فراز

         هم اين يك سخن قارن انديشه كرد            كه برگاشتش سلم روى از نبرد

         كالانى دژش باشد آرامگاه            سزد گر برو بر بگيريم راه‏

         كه گر حصن دريا شود جاى اوى            كسى نگسلاند ز بن پاى اوى‏

         يكى جاى دارد سر اندر سحاب            بچاره بر آورده از قعر آب‏

         نهاده ز هر چيز گنجى بجاى            فگنده برو سايه پرّ هماى‏

         مرا رفت بايد بدين چاره زود            ركاب و عنان را ببايد بسود

         اگر شاه بيند ز جنگ آوران            بكهتر سپارد سپاهى گران‏

         همان با درفش همايون شاه            هم انگشتر تور با من براه‏

         ببايد كنون چاره ساختن            سپه را بحصن اندر انداختن‏

         من و گرد گرشاسپ و اين تيره شب            برين راز بر باد مگشاى لب‏

         چو روى هوا گشت چون آبنوس            نهادند بر كوهه پيل كوس‏

         همه نامداران پر خاشجوى            ز خشكى بدريا نهادند روى‏

         سپه را بشيروى بسپرد و گفت            كه من خويشتن را بخواهم نهفت‏

         شوم سوى دژبان بپيغمبرى            نمايم بدو مهر انگشترى‏

         چو در دژ شوم بر فرازم درفش            درفشان كنم تيغهاى بنفش‏

         شما روى يك سر سوى دژ نهيد            چنانك اندر آييد دميد و دهيد

         سپه را بنزديك دريا بماند            بشيروى شيراوژن و خود براند

         بيامد چو نزديكى دژ رسيد            سخن گفت و دژدار مُهرش بديد

         چنين گفت كز نزد تور آمدم            بفرمود تا يك زمان دم زدم‏

         مرا گفت شو پيش دژبان بگوى            كه روز و شب آرام و خوردن مجوى‏

         كز ايدر درفش منوچهر شاه            سوى دژ فرستد همى با سپاه‏

         تو با او بنيك و ببد يار باش            نگهبان دژ باش و بيدار باش‏

         چو دژبان چنين گفتها را شنيد            همان مهر انگشترى را بديد

         همان گه در دژ گشادند باز            بديد آشكارا ندانست راز

         نگر تا سخنگوى دهقان چه گفت            كه راز دل آن ديد كو دل نهفت‏

         مرا و ترا بندگى پيشه باد            ابا پيشه‏مان نيز انديشه باد

         بنيك و ببد هر چه شايد بدن            ببايد همى داستانها زدن‏

         چو دژدار و چون قارن رزمجوى            يكايك بروى اندر آورده روى‏

         يكى بدسگال و يكى ساده دل            سپهبد بهر چاره آماده دل‏

         همى جست آن روز تا شب زمان            نه آگاه دژدار از آن بدگمان‏

به بيگانه بر مهر خويشى نهاد            بداد از گزافه سر و دژ بباد

         چو شب روز شد قارن رزمخواه            درفشى بر افراخت چون گرد ماه‏

         خروشيد و بنمود يك يك نشان            بشيروى و گردان گردنكشان‏

         چو شيروى ديد آن درفش يلى            بكين روى بنهاد با پر دلى‏

         در حصن بگرفت و اندر نهاد            سران را ز خون بر سر افسر نهاد

         بيك دست قارن بيك دست شير            بسر گرز و تيغ آتش و آب زير

         چو خورشيد بر تيغ گنبد رسيد            نه آيين دژ بد نه دژبان پديد

         نه دژ بود گفتى نه كشتى بر آب            يكى دود ديدى سر اندر سحاب‏

         درخشيدن آتش و باد خاست            خروش سواران و فرياد خاست‏

         چو خورشيد تابان ز بالا بگشت            چه آن دژ نمود و چه آن پهن دشت‏

         بكشتند از يشان فزون از شمار            همى دود از آتش بر آمد چو قار

         همه روى دريا شده قيرگون            همه روى صحرا شده جوى خون‏

   ‏

                       

پيروز نامه منوچهر نزد فريدون

      

          بشاه آفريدون يكى نامه كرد            ز مشك و ز عنبر سر خامه كرد

         نخست از جهان آفرين كرد ياد            خداوند خوبى و پاكى و داد

         سپاس از جهاندار فريادرس            نگيرد بسختى جز او دست كس‏

         دگر آفرين بر فريدون برز            خداوند تاج و خداوند گرز

         همش داد و هم دين و هم فرّهى             همش تاج و هم تخت شاهنشهى‏

         همه راستى راست از بخت اوست            همه فرّ و زيبايى از تخت اوست‏

         رسيدم بخوبى بتوران زمين            سپه بر كشيديم و جستيم كين‏

        سه جنگ گران كرده شد در سه روز            چه در شب چه در هور گيتى فروز

         از ايشان شبيخون و از ما كمين            كشيديم و جستيم هر گونه كين‏

         شنيدم كه ساز شبيخون گرفت            ز بيچارگى بند افسون گرفت‏

         كمين ساختم از پس پشت اوى            نماندم بجز باد در مشت اوى‏

         يكايك چو از جنگ برگاشت روى            پى اندر گرفتم رسيدم بدوى‏

         بخفتانش بر نيزه بگذاشتم            بنيرو از ان زينش بر داشتم‏

         بينداختم چون يكى اژدها            بريدم سرش از تن بى‏بها

         فرستادم اينك بنزد نيا            بسازم كنون سلم را كيميا

         چنانچون سر ايرج شهريار            بتابوت زر اندر افگند خوار

         بنامه درون اين سخن كرد ياد            هيونى بر افگند بر سان باد

         فرستاده آمد رخى پر ز شرم            دو چشم از فريدون پر از آب گرم‏

         كه چون برد خواهد سر شاه چين            بريده بر شاه ايران زمين‏

         كه فرزند گر سر بپيچد ز دين            پدر را بدو مهر افزون ز كين‏

         گنه بس گران بود و پوزش نبرد            و ديگر كه كين خواه او بود گرد

         بيامد فرستاده شوخ‏روى            سر تور بنهاد در پيش اوى‏

         فريدون همى بر منوچهر بر            يكى آفرين خواست از دادگر

   ‏

                       

كشته شدن تور بر دست منوچهر

      

چو از روز رخشنده نيمى برفت            دل هر دو جنگى ز كينه بتفت‏

         بتدبير يك با دگر ساختند            همه راى بيهوده انداختند

         كه چون شب شود ما شبيخون كنيم            همه دشت و هامون پر از خون كنيم‏

         چو كار آگهان آگهى يافتند            دوان زى منوچهر بشتافتند

         رسيدند پيش منوچهر شاه            بگفتند تا برنشاند سپاه‏

         منوچهر بشنيد و بگشاد گوش            سوى چاره شد مرد بسيار هوش‏

         سپه را سراسر بقارن سپرد            كمين‏گاه بگزيد سالار گرد

         ببرد از سران نامور سى هزار            دليران و گردان خنجرگزار

         كمين‏گاه را جاى شايسته ديد            سواران جنگى و بايسته ديد

         چو شب تيره شد تور با صد هزار            بيامد كمربسته كارزار

         شبيخون سگاليده و ساخته            بپيوسته تير و كمان آخته‏

         چو آمد سپه ديد بر جاى خويش            درفش فروزنده بر پاى پيش‏

         جز از جنگ و پيكار چاره نديد            خروش از ميان سپه بر كشيد

         ز گرد سواران هوا بست ميغ            چو برق درخشنده پولاد تيغ‏

         هوا را تو گفتى همى بر فروخت            چو الماس روى زمين را بسوخت‏

         بمغز اندرون بانگ پولاد خاست            بابر اندرون آتش و باد خاست‏

         بر آورد شاه از كمين‏گاه سر            نبد تور را از دو رويه گذر

         عنان را بپيچيد و برگاشت روى            بر آمد ز لشكر يكى هاى‏هوى‏

         دمان از پس ايدر منوچهر شاه            رسيد اندر آن نامور كينه خواه‏

         يكى نيزه انداخت بر پشت او            نگونسار شد خنجر از مشت او

         ز زين بر گرفتش بكردار باد            بزد بر زمين داد مردى بداد

         سرش را هم آنگه ز تن دور كرد            دد و دام را از تنش سور كرد

         بيامد به لشكرگه خويش باز            بديدار آن لشكر سرفراز

                       

مردانگى منوچهر و سپاه او در جنگ با تور

      

          سپيده چو از تيره شب بر دميد            ميان شب تيره اندر خميد

         منوچهر برخاست از قبلگاه            ابا جوشن و تيغ و رومى كلاه‏

         سپه يك سره نعره برداشتند            سنانها بابر اندر افراشتند

         پر از خشم سر ابروان پر ز چين            همى بر نوشتند روى زمين‏

         چپ و راست و قلب و جناح سپاه            بياراست لشكر چو بايست شاه‏

         زمين شد بكردار كشتى بر آب            تو گفتى سوى غرق دارد شتاب‏

         بزد مهره بر كوهه ژنده پيل            زمين جنب جنبان چو درياى نيل‏

         همان پيش پيلان تبيره زنان            خروشان و جوشان و پيلان دمان‏

         يكى بزمگاهست گفتى بجاى            ز شيپور و ناليدن كرّه ناى‏

         برفتند از جاى يك سر چو كوه            دهاده بر آمد ز هر دو گروه‏

         بيابان چو درياى خون شد درست            تو گفتى كه روى زمين لاله رست‏

         پى ژنده پيلان بخون اندرون            چنانچون ز بيجاده باشد ستون‏

         همه چيرگى با منوچهر بود            كزو مغز گيتى پر از مهر بود

         چنين تا شب تيره سر بر كشيد            درخشنده خورشيد شد ناپديد

         زمانه بيك سان ندارد درنگ            گهى شهد و نوش است و گاهى شرنگ‏

         دل تور و سلم اندر آمد بجوش            براه شبيخون نهادند گوش‏

         چو شب روز شد كس نيامد بجنگ            دو جنگى گرفتند ساز درنگ‏

   ‏

                       

تاخت كردن منوچهر بر سپاه تور

      

بدان گه كه روشن جهان تيره گشت            طلايه پراگنده بر گرد دشت‏

         بپيش سپه قارن رزم زن            ابا راى زن سرو شاه يمن‏

         خروشى بر آمد ز پيش سپاه            كه اى نامداران و مردان شاه‏

         بكوشيد كين جنگ آهرمنست            همان در دو كين است و خون خستنست‏

        ميان بسته داريد و بيدار بيد            همه در پناه جهاندار بيد

         كسى كو شود كشته زين رزمگاه            بهشتى بود شسته پاك از گناه‏

        هر آن كس كه از لشكر چين و روم            بريزند خون و بگيرند بوم‏

         همه نيكنامند تا جاودان            بمانند با فره موبدان‏

         هم از شاه يابند ديهيم و تخت            ز سالار زرّ و ز دادار بخت‏

         چو پيدا شود پاك روز سپيد            دو بهره بپيمايد از چرخ شيد

         ببنديد يك سر ميان يلى            ابا گرز و با خنجر كابلى‏

         بداريد يك سر همه جاى خويش            يكى از دگر پاى منهيد پيش‏

         سران سپه مهتران دلير            كشيدند صف پيش سالار شير

        بسالار گفتند ما بنده‏ايم            خود اندر جهان شاه را زنده‏ايم‏

         چو فرمان دهد ما هميدون كنيم            زمين را ز خون رود جيحون كنيم‏

        سوى خيمه خويش باز آمدند            همه با سرى كينه ساز آمدند

   ‏

                       

فرستادن فريدون منوچهر را به جنگ تور و سلم

      

سپه چون بنزديك ايران كشيد            همانگه خبر با فريدون رسيد

         بفرمود پس تا منوچهر شاه            ز پهلو بهامون گذارد سپاه‏

         يكى داستان زد جهان ديده كى            كه مرد جوان چون بود نيك پى‏

         بدام آيدش ناسگاليده ميش            پلنگ از پس پشت و صياد پيش‏

       شكيبائى و هوش و راى و خرد            هژبر از بيابان بدام آورد

         و ديگر ز بد مردم بد كنش            بفرجام روزى بپيچد تنش‏

         بباد افره آنگه شتابيدمى            كه تفسيده آهن بتابيدمى‏

         چو لشكر منوچهر بر ساده دشت            برون برد آنجا ببد روز هشت‏

         فريدونش هنگام رفتن بديد            سخنها بدانش بدو گستريد

         منوچهر گفت اى سرافراز شاه            كَى آيد كسى پيش تو كينه خواه‏

         مگر بد سگالد بدو روزگار            بجان و تن خود خورد زينهار

        من اينك ميان را برومى زره            ببندم كه نگشايم از تن گره‏

         بكين جستن از دشت آوردگاه            برآرم بخورشيد گرد سپاه‏

         از آن انجمن كس ندارم بمرد            كجا جست يارند با من نبرد

         بفرمود تا قارن رزم جوى            ز پهلو بدشت اندر آورد روى‏

         سراپرده شاه بيرون كشيد            درفش همايون بهامون كشيد

         همى رفت لشكر گروها گروه            چو دريا بجوشيد هامون و كوه‏

        چنان تيره شد روز روشن ز گرد            تو گفتى كه خورشيد شد لاجورد

         ز كشور بر آمد سراسر خروش            همى كر شدى مردم تيز گوش‏

         خروشيدن تازى اسپان ز دشت            ز بانگ تبيره همى بر گذشت‏

         ز لشكرگه پهلوان تا دو ميل            كشيده دو رويه رده ژنده پيل‏

        از آن شصت بر پشتشان تخت زر            بزر اندرون چند گونه گهر

         چو سيصد بنه بر نهادند بار            چو سيصد همان از در كارزار

         همه زير بر گستوان اندرون            نبدشان جز از چشم ز آهن برون‏

         سراپرده شاه بيرون زدند            ز تميشه لشكر بهامون زدند

         سپهدار چون قارن كينه دار            سواران جنگى چو سيصد هزار

         همه نامداران جوشن‏وران            برفتند با گرزهاى گران‏

         دليران يكايك چو شير ژيان            همه بسته بر كين ايرج ميان‏

         بپيش اندرون كاويانى درفش            بچنگ اندرون تيغهاى بنفش‏

         منوچهر با قارن پيل تن            برون آمد از بيشه نارون‏

         بيامد بپيش سپه بر گذشت            بياراست لشكر بران پهن دشت‏

         چپ لشكرش را بگرشاسپ داد            ابر ميمنه سام يل با قباد

        رده بر كشيده ز هر سو سپاه            منوچهر با سرو در قلب گاه‏

         همى تافت چون مه ميان گروه            نبود ايچ پيدا ز افراز كوه‏

         سپه كش چو قارن مبارز چو سام            سپه بر كشيده حسام از نيام‏

         طلايه بپيش اندرون چون قباد            كمين ور چو گرد تليمان نژاد

         يكى لشكر آراسته چون عروس            بشيران جنگى و آواى كوس‏

         بتور و بسلم آگهى تاختند            كه ايرانيان جنگ را ساختند

         ز بيشه بهامون كشيدند صف            ز خون جگر بر لب آورده كف‏

         دو خونى همان با سپاهى گران            برفتند آگنده از كين سران‏

         كشيدند لشكر بدشت نبرد            الانان دژ را پس پشت كرد

         يكايك طلايه بيامد قباد            چو تور آگهى يافت آمد چو باد

         بدو گفت نزد منوچهر شو            بگويش كه اى بى‏پدر شاه نو

         اگر دختر آمد ز ايرج نژاد            ترا تيغ و كوپال و جوشن كه داد

         بدو گفت آرى گزارم پيام            بدين سان كه گفتى و بردى تو نام‏

         و ليكن گر انديشه گردد دراز            خرد با دل تو نشيند براز

         بدانى كه كاريت هولست پيش            بترسى ازين خام گفتار خويش‏

         اگر بر شما دام و دد روز و شب            همى گريدى نيستى بس عجب‏

         كه از بيشه نارون تا بچين            سواران جنگند و مردان كين‏

         درفشيدن تيغهاى بنفش            چو بينيد با كاويانى درفش‏

         بدرّد دل و مغزتان از نهيب            بلندى ندانيد باز از نشيب‏

         قباد آمد آنگه بنزديك شاه            بگفت آنچه بشنيد ازان رزم خواه‏

         منوچهر خنديد و گفت آنگهى            كه چونين نگويد مگر ابلهى‏

         سپاس از جهاندار هر دو جهان            شناسنده آشكار و نهان‏

         كه داند كه ايرج نياى منست            فريدون فرخ گواى منست‏

         كنون گر بجنگ اندر آريم سر            شود آشكارا نژاد و گهر

         بزور خداوند خورشيد و ماه            كه چندان نمانم ورا دستگاه‏

         كه برهم زند چشم زير و زبر            بريده بلشكر نمايمش سر

         بفرمود تا خوان بياراستند            نشستنگه رود و مى‏واستند

   ‏

                       

پاسخ دادن فريدون پسران را

      

چو بشنيد شاه جهان كدخداى            پيام دو فرزند ناپاك راى‏

         يكايك بمرد گرانمايه گفت            كه خورشيد را چون توانى نهفت‏

         نهان دل آن دو مرد پليد            ز خورشيد روشن‏تر آمد پديد

         شنيدم همه هر چه گفتى سخن            نگه كن كه پاسخ چه يابى ز بن‏

         بگو آن دو بى‏شرم ناپاك را            دو بيداد و بد مهر و ناباك را

         كه گفتار خيره نيرزد بچيز            ازين در سخن خود نرانيم نيز

         اگر بر منوچهرتان مهر خاست            تن ايرج نامورتان كجاست‏

         كه كام دد و دام بودش نهفت            سرش را يكى تنگ تابوت جفت‏

         كنون چون ز ايرج بپرداختيد            بكين منوچهر بر ساختيد

         نبينيد رويش مگر با سپاه            ز پولاد بر سر نهاده كلاه‏

         ابا گرز و با كاويانى درفش            زمين كرده از سمّ اسپان بنفش‏

         سپهدار چون قارن رزم زن            چو شاپور و نستوه شمشير زن‏

         بيك دست شيدوش جنگى بپاى            چو شيروى شيراوژن رهنماى‏

         چو سام نريمان و سرو يمن            بپيش سپاه اندرون راى‏زن‏

         درختى كه از كين ايرج برست            بخون برگ و بارش بخواهيم شست‏

         از آن تا كنون كين او كس نخواست            كه پشت زمانه نديديم راست‏

         نه خوب آمدى با دو فرزند خويش            كجا جنگ را كردمى دست پيش‏

         كنون زان درختى كه دشمن بكند            برومند شاخى بر آمد بلند

         بيايد كنون چون هژبر ژيان            بكين پدر تنگ بسته ميان‏

         فرستاده آن هول گفتار ديد            نشست منوچهر سالار ديد

         بپژمرد و برخاست لرزان ز جاى            هم آنگه بزين اندر آورد پاى‏

         همه بودنيها بروشن روان            بديد آن گرانمايه مرد جوان‏

         كه با سلم و با تور گردان سپهر            نه بس دير چين اندر آرد بچهر

         بيامد بكردار باد دمان            سرى پر ز پاسخ دلى پر گمان‏

         ز ديدار چون خاور آمد پديد            بهامون كشيده سراپرده ديد

         بيامد بدرگاه پرده سراى            بپرده درون بود خاور خداى‏

         يكى خيمه پرنيان ساخته            ستاره زده جاى پرداخته‏

         دو شاه دو كشور نشسته براز            بگفتند كامد فرستاده باز

         بيامد هم آنگاه سالار بار            فرستاده را برد زى شهريار

         نشستنگهى نو بياراستند            ز شاه نو آيين خبر خواستند

         بجستند هر گونه آگهى            ز ديهيم و ز تخت شاهنشهى‏

         ز شاه آفريدون و از لشكرش            ز گردان جنگى و از كشورش‏

         و ديگر ز كردار گردان سپهر            كه دارد همى بر منوچهر مهر

         بزرگان كدامند و دستور كيست            چه مايستشان گنج و گنجور كيست‏

         فرستاده گفت آنكه روشن بهار            بديد و ببيند در شهريار

         بهاريست خرّم در ارديبهشت            همه خاك عنبر همه زرّ خشت‏

         سپهر برين كاخ و ميدان اوست            بهشت برين روى خندان اوست‏

         ببالاى ايوان او راغ نيست            بپهناى ميدان او باغ نيست‏

         چو رفتم بنزديك ايوان فراز            سرش با ستاره همى گفت راز

         بيك دست پيل و بيك دست شير            جهان را بتخت اندر آورده زير

         ابر پشت پيلانش بر تخت زر            ز گوهر همه طوق شيران نر

         تبيره زنان پيش پيلان بپاى            ز هر سو خروشيدن كرّه ناى‏

         تو گفتى كه ميدان بجوشد همى            زمين باسمان بر خروشد همى‏

         خرامان شدم پيش آن ارجمند            يكى تخت پيروزه ديدم بلند

         نشسته برو شهريارى چو ماه            ز ياقوت رخشان بسر بر كلاه‏

         چو كافور موى و چو گلبرگ روى            دل آزرم جوى و زبان چرب گوى‏

         جهان را ازو دل به بيم و اميد            تو گفتى مگر زنده شد جمشيد

         منوچهر چون زاد سرو بلند            بكردار طهمورث ديوبند

         نشسته بر شاه بر دست راست            تو گوئى زبان و دل پادشاست‏

        بپيش اندرون قارن رزم زن            بدست چپش سرو شاه يمن‏

         چو شاه يمن سرو دستورشان            چو پيروز گرشاسپ گنجورشان‏

         شمار در گنجها ناپديد            كس اندر جهان آن بزرگى نديد

         همه گرد ايوان دو رويه سپاه            بزرين عمود و بزرين كلاه‏

        سپهدار چون قارن كاوگان            بپيش سپاه اندرون آوگان‏

         مبارز چو شيروى درّنده شير            چو شاپور يل ژنده پيلِ دلير

         چنو بست بر كوهه پيل كوس            هوا گردد از گرد چون آبنوس‏

         گر آيند زى ما بجنگ آن گروه            شود كوه هامون و هامون كوه‏

         همه دل پر از كين و پر چين بروى            بجز جنگشان نيست چيز آرزوى‏

         بريشان همه بر شمرد آنچه ديد            سخن نيز كز آفريدون شنيد

         دو مرد جفا پيشه را دل ز درد            بپيچيد و شد رويشان لاژورد

         نشستند و جستند هر گونه راى            سخن را نه سر بود پيدا نه پاى‏

         بسلم بزرگ آنگهى تور گفت            كه آرام و شادى ببايد نهفت‏

         نبايد كه آن بچّه نره شير            شود تيز دندان و گردد دلير

         چنان نامور بى‏هنر چون بود            كش آموزگار آفريدون بود

         نبيره چو شد راى زن بانيا            از ان جايگه بردمد كيميا

         ببايد بسيچيد ما را بجنگ            شتاب آوريدن بجاى درنگ‏

         ز لشكر سواران برون تاختند            ز چين و ز خاور سپه ساختند

         فتاد اندران بوم و بر گفت‏گوى            جهانى بديشان نهادند روى‏

         سپاهى كه آن را كرانه نبود            بدان بد كه اختر جوانه نبود

         ز خاور دو لشكر بايران كشيد            بخفتان و خود اندرون ناپديد

         ابا ژنده پيلان و با خواسته            دو خونى بكينه دل آراسته‏

   ‏

                       

پيام فرستادن پسران نزد فريدون

      

فرستاده آمد دلى پر سخن            سخن را نه سر بود پيدا نه بن‏

         ابا پيل و با گنج و با خواسته            بدرگاه شاه آمد آراسته‏

         بشاه آفريدون رسيد آگهى            بفرمود تا تخت شاهنشهى‏

         بديباى چينى بياراستند            كلاه كيانى بپيراستند

         نشست از بر تخت پيروزه شاه            چو سرو سهى بر سرش گرد ماه‏

         ابا تاج و با طوق و با گوشوار            چنانچون بود در خور شهريار

         خجسته منوچهر بر دست شاه            نشسته نهاده بسر بر كلاه‏

         بزرين عمود و بزرين كمر            زمين كرده خورشيدگون سربسر

         دو رويه بزرگان كشيده رده            سراپاى يك سر بزر آژده‏

        بيك دست بر بسته شير و پلنگ            بدست دگر ژنده پيلان جنگ‏

         برون شد ز درگاه شاپور گرد            فرستاده سلم را پيش برد

         فرستاده چون ديد درگاه شاه            پياده دوان اندر آمد ز راه‏

         چون نزديك شاه آفريدون رسيد            سر و تخت و تاج بلندش بديد

         ز بالا فرو برد سر پيش اوى            همى بر زمين بر بماليد روى‏

         گرانمايه شاه جهان كدخداى            بكرسى‏ء زرّين و را كرد جاى‏

         فرستاده بر شاه كرد آفرين            كه اى نازش تاج و تخت و نگين‏

         زمين گلشن از پايه تخت تست            زمان روشن از مايه بخت تست‏

         همه بنده خاك پاى توايم            همه پاك زنده براى توايم‏

         پيام دو خونى بگفتن گرفت            همه راستيها نهفتن گرفت‏

         گشاده زبان مرد بسيار هوش            بدو داده شاه جهاندار گوش‏

         ز كردار بد پوزش آراستن            منوچهر را نزد خود خواستن‏

         ميان بستن او را بسان رهى            سپردن بدو تاج و تخت مهى‏

         خريدن ازو باز خون پدر            بدينار و ديبا و تاج و كمر

        فرستاده گفت و سپهبد شنيد            مر آن بند را پاسخ آمد كليد

   ‏

                       

آگاه شدن سلم و تور از منوچهر

      

بسلم و بتور آمد اين آگهى            كه شد روشن آن تخت شاهنشهى‏

         دل هر دو بيدادگر پر نهيب            كه اختر همى رفت سوى نشيب‏

          نشستند هر دو بانديشگان            شده تيره روز جفا پيشگان‏

         يكايك بر آن رايشان شد درست            كزان رويشان چاره بايست جست‏

          كه سوى فريدون فرستند كس            بپوزش كجا چاره اين بود بس‏

         بجستند از آن انجمن هر دوان            يكى پاك دل مرد چيره زبان‏

         بدان مرد با هوش و با راى و شرم            بگفتند با لابه بسيار گرم‏

         در گنج خاور گشادند باز            بديدند هول نشيب از فراز

         ز گنج گهر تاج زر خواستند            همى پشت پيلان بياراستند

         بگردونها بر چه مشك و عبير            چه ديبا و دينار و خز و حرير

         ابا پيل گردونكش و رنگ و بوى            ز خاور بايران نهادند روى‏

         هر آن كس كه بد بر در شهريار            يكايك فرستادشان يادگار

         چو پردخته‏شان شد دل از خواسته            فرستاده آمد بر آراسته‏

         بدادند نزد فريدون پيام            نخست از جهاندار بردند نام‏

         كه جاويد باد آفريدون گرد            همه فرّهى ايزد او را سپرد

         سرش سبز باد و تنش ارجمند            منش بر گذشته ز چرخ بلند

         بدان كان دو بدخواه بيدادگر            پر از آب ديده ز شرم پدر

         پشيمان شده داغ دل بر گناه            همى سوى پوزش نمايند راه‏

         چه گفتند دانندگان خرد            كه هر كس كه بد كرد كيفر برد

         بماند بتيمار و دل پر ز درد            چو ما مانده‏ايم اى شه رادمرد

         نوشته چنين بودمان از بوش            برسم بوش اندر آمد روش‏

         هژبر جهان سوز و نر اژدها            ز دام قضا هم نيابد رها

          و ديگر كه فرمان ناپاك ديو            ببرّد دل از ترس كيهان خديو

         بما بر چنين خيره شد راى بد            كه مغز دو فرزند شد جاى بد

         همى چشم داريم از آن تاجور            كه بخشايش آرد بما بر مگر

          اگر چه بزرگست ما را گناه            به بى‏دانشى بر نهد پيشگاه‏

          و ديگر بهانه سپهر بلند            كه گاهى پناهست و گاهى گزند

          سوم ديو كاندر ميان چون نوند            ميان بسته دارد ز بهر گزند

         اگر پادشا را سر از كين ما            شود پاك و روشن شود دين ما

         منوچهر را با سپاه گران            فرستد بنزديك خواهشگران‏

         بدان تا چو بنده بپيشش بپاى            بباشيم جاويد و اينست راى‏

         مگر كان درختى كزين كين برست            بآب دو ديده توانيم شست‏

          بپوييم تا آب و رنجش دهيم            چو تازه شود تاج و گنجش دهيم‏

   ‏

                       

زادن منوچهر از مادرش‏‏‏

      

          يكى پور زاد آن هنرمند ماه            چگونه سزاوار تخت و كلاه‏

         چو از مادر مهربان شد جدا            سبك تاختندش بنزد نيا

         بدو گفت موبد كه اى تاجور            يكى شاد كن دل بايرج نگر

         جهان بخش را لب پر از خنده شد            تو گفتى مگر ايرجش زنده شد

         نهاد آن گرانمايه را بر كنار            نيايش همى كرد با كردگار

         همى گفت كين روز فرخنده باد            دل بد سگالان ما كنده باد

         همان كز جهان آفرين كرد ياد            ببخشود و ديده بدو باز داد

         فريدون چو روشن جهان را بديد            بچهر نو آمد سبك بنگريد

         چنين گفت كز پاك مام و پدر            يكى شاخ شايسته آمد ببر

         مى روشن آمد ز پر مايه جام            مر آن چهر دارد منوچهر نام‏

         چنان پروريدش كه باد هوا            برو بر گذشتى نبودى روا

         پرستنده كش ببر داشتى            زمين را به پى هيچ نگذاشتى‏

         بپاى اندرش مشك سارا بدى            روان بر سرش چتر ديبا بدى‏

         چنين تا بر آمد برو ساليان            نيامدش ز اختر زمانى زيان‏

         هنرها كه آيد شهانرا بكار            بياموختش نامور شهريار

         چو چشم و دل پادشا باز شد            سپه نيز با او هم آواز شد

         نيا تخت زرّين و گرز گران            بدو داد و پيروزه تاج سران‏

         سراپرده ديبه هفت رنگ            بدو اندرون خيمه‏هاى پلنگ‏

         چه اسپان تازى بزرّين ستام            چه شمشير هندى بزرّين نيام‏

         چه از جوشن و ترگ و رومى زره            گشادند مر بندها را گره‏

         كمانهاى چاچى و تير خدنگ            سپرهاى چينى و ژوپين جنگ‏

         برين گونه آراسته گنجها            كه بودش بگرد آمده رنجها

         سراسر سزاى منوچهر ديد            دل خويش را زو پر از مهر ديد

         كليد در گنج آراسته            بگنجور او داد با خواسته‏

         همه پهلوانان لشكرش را            همه نامداران كشورش را

         بفرمود تا پيش او آمدند            همه با دلى كينه‏جو آمدند

         بشاهى برو آفرين خواندند            زبرجد بتاجش بر افشاندند

          چو جشنى بد اين روزگار بزرگ            شده در جهان ميش پيدا ز گرگ‏

         سپهدار چون قارن كاوگان            سپهكش چو شيروى و چون آوگان‏

         چو شد ساخته كار لشكر همه            بر آمد سر شهريار از رمه‏

   ‏