آمدن افراسياب به نزديك پدر خود

          برفت از لب رود نزد پشنگ            زبان پر ز گفتار و كوتاه چنگ‏

         بدو گفت كاى نامبردار شاه            ترا بود ازين جنگ جستن گناه‏

         يكى آنكه پيمان شكستن ز شاه            بزرگان پيشين نديدند راه‏

         نه از تخم ايرج جهان پاك شد            نه زهر گزاينده ترياك شد

         يكى كم شود ديگر آيد بجاى            جهان را نمانند بى‏كدخداى‏

         قباد آمد و تاج بر سر نهاد            بكينه يكى نو در اندر گشاد

         سوارى پديد آمد از تخم سام            كه دستانش رستم نهادست نام‏

         بيامد بسان نهنگ دژم            كه گفتى زمين را بسوزد بدم‏

         همى تاخت اندر فراز و نشيب            همى زد بگرز و بتيغ و ركيب‏

         ز گرزش هوا شد پر از چاك چاك            نيرزيد جانم بيك مشت خاك‏

         همه لشكر ما بهم بر دريد            كس اندر جهان اين شگفتى نديد

         درفش مرا ديد بر يك كران            بزين اندر آورد گرز گران‏

         چنان بر گرفتم ز زين خدنگ            كه گفتى ندارم بيك پشّه سنگ‏

         كمربند بگسست و بند قباى            ز چنگش فتادم نگون زير پاى‏

         بدان زور هرگز نباشد هژبر            دو پايش بخاك اندر و سر بابر

         سواران جنگى همه همگروه            كشيدندم از پيش آن لخت كوه‏

         تو دانى كه شاهى دل و چنگ من            بجنگ اندرون زور و آهنگ من‏

         بدست وى اندر يكى پشّه‏ام             و زان آفرينش پر انديشه‏ام‏

         يكى پيل تن ديدم و شير چنگ            نه هوش و نه دانش نه راى و درنگ‏

         عنان را سپرده بران پيل مست            يكى گرزه گاوپيكر بدست‏

         همانا كه كوپال سيصد هزار            زدندش بران تارك ترگ دار

         تو گفتى كه از آهنش كرده‏اند            ز سنگ و ز رويش بر آورده‏اند

         چه درياش پيش و چه ببر بيان            چه درّنده شير و چه پيل ژيان‏

         همى تاخت يكسان چو روز شكار            ببازى همى آمدش كارزار

         چنو گر بدى سام را دستبرد            بتركان نماندى سرافراز گرد

         جز از آشتى جستنت راى نيست            كه با او سپاه ترا پاى نيست‏

         زمينى كجا آفريدون گرد            بدانگه بتور دلاور سپرد

         بمن داده بودند و بخشيده راست            ترا كين پيشين نبايست خواست‏

         تو دانى كه ديدن نه چون آگهيست            ميان شنيدن هميشه تهيست‏

         گلستان كه امروز باشد ببار            تو فردا چنى گل نيايد بكار

         از امروز كارى بفردا ممان            كه داند كه فردا چه گردد زمان‏

         ترا جنگ ايران چو بازى نمود            ز بازى سپه را درازى فزود

         نگر تا چه مايه ستام بزر            هم از ترگ زرّين و زرّين سپر

         همان تازى اسپان زرّين لگام            همان تيغ هندى بزرّين نيام‏

         ازين بيشتر نامداران گرد            قباد اندر آمد بخوارى ببرد

         چو كلباد و چون بارمان دلير            كه بودى شكارش همه نرّه شير

         خزروان كجا زال بشكست خرد            نمودش بگرز گران دستبرد

         شماساس كين توز لشكر پناه            كه قارن بكشتش بآوردگاه‏

         جزين نامداران كين صد هزار            فزون كشته آمد گه كارزار

         بتر زين همه نام و ننگ شكست            شكستى كه هرگز نشايدش بست‏

         گر از من سر نامور گشته شد            كه اغريرث پر خرد كشته شد

         جوانى بدو نيكئى روزگار            من امروز را دى گرفتم شمار

         كه پيش آمدندم همان سركشان            پس پشت هر يك درفشى كشان‏

         بسى ياد دادندم از روزگار            دمان از پس و من دوان زار و خوار

         كنون از گذشته مكن هيچ ياد            سوى آشتى ياز با كى‏قباد

         گرت ديگر آيد يكى آروزى            بگرد اندر آيد سپه چار سوى‏

         بيك دست رستم كه تابنده هور            گه رزم با او نتابد بزور

         بروى دگر قارن رزم زن            كه چشمش نديدست هرگز شكن‏

         سه ديگر چو كشواد زرّين كلاه            كه آمد به آمل ببرد آن سپاه‏

         چهارم چو مهراب كابل خداى            كه دستور شاهست و زابل خداى‏

جنگ رستم با افراسياب

چو رستم بديد آنك قارن چه كرد            چه گونه بود ساز ننگ و نبرد

         بپيش پدر شد بپرسيد ازوى            كه با من جهان پهلوانا بگوى‏

         كه افراسياب آن بد انديش مرد            كجا جاى گيرد بروز نبرد

         چه پوشد كجا بر فرازد درفش            كه پيداست تابان درفش بنفش‏

         من امروز بند كمرگاه اوى            بگيرم كشانش بيارم بروى‏

         بدو گفت زال اى پسر گوش دار            يك امروز با خويشتن هوش دار

         كه آن ترك در جنگ نر اژدهاست            در آهنگ و در كينه ابر بلاست‏

         درفشش سياهست و خفتان سياه            ز آهنش ساعد ز آهن كلاه‏

         همه روى آهن گرفته بزر            نشانى سيه بسته بر خود بر

         ازو خويشتن را نگه‏دار سخت            كه مردى دليرست و پيروز بخت‏

         بدو گفت رستم كه اى پهلوان            تو از من مدار ايچ رنجه روان‏

         جهان آفريننده يار منست            دل و تيغ و بازو حصار منست‏

         برانگيخت آن رخش رويينه سم            بر آمد خروشيدن گاودم‏

         چو افراسيابش بهامون بديد            شگفتيد ازان كودك نارسيد

         ز تركان بپرسيد كين اژدها            بدين گونه از بند گشته رها

         كدامست كين را ندانم بنام            يكى گفت كين پور دستان سام‏

         نبينى كه با گرز سام آمدست            جوانست و جوياى نام آمدست‏

         بپيش سپاه آمد افراسياب            چو كشتى كه موجش برآرد ز آب‏

         چو رستم ورا ديد بفشارد ران            بگردن برآورد گرز گران‏

         چو تنگ اندر آورد با او زمين            فرو كرد گرز گران را بزين‏

         ببند كمرش اندر آورد چنگ            جدا كردش از پشت زين پلنگ‏

         همى خواست بردنش پيش قباد            دهد روز جنگ نخستينش داد

         ز هنگ سپهدار و چنگ سوار            نيامد دوال كمر پايدار

         گسست و بخاك اندر آمد سرش            سواران گرفتند گرد اندرش‏

         سپهبد چو از چنگ رستم بجست            بخائيد رستم همى پشت دست‏

         چرا گفت نگرفتمش زير كش            همى بر كمر ساختم بند خوش‏

         چو آواى زنگ آمد از پشت پيل            خروشيدن كوس بر چند ميل‏

         يكى مژده بردند نزديك شاه            كه رستم بدرّيد قلب سپاه‏

         چنان تا بر شاه تركان رسيد            درفش سپهدار شد ناپديد

         گرفتش كمربند و بفگند خوار            خروشى ز تركان بر آمد بزار

         ز جاى اندر آمد چو آتش قباد            بجنبيد لشگر چو دريا ز باد

         بر آمد خروشيدن دار و كوب            درخشيدن خنجر و زخم چوب‏

         بران ترگ زرّين و زرّين سپر            غمى شد سر از چاك چاك تبر

         تو گفتى كه ابرى بر آمد ز كنج            ز شنگرف نيرنگ زد بر ترنج‏

         ز گرد سواران دران پهن دشت            زمين شش شد و آسمان گشت هشت‏

         هزار و صد و شصت گرد دلير            بيك زخم شد كشته چون نرّه شير

         برفتند تركان ز پيش مغان            كشيدند لشگر سوى دامغان‏

         و زان جا بجيحون نهادند روى            خليده دل و با غم و گفت و گوى‏

         شكسته سليح و گسسته كمر            نه بوق و نه كوس و نه پاى و نه سر