پادشاهى جمشيد هفت سد سال بود

      

گرانمايه جمشيد فرزند او            كمر بست يكدل پر از پند او

         بر آمد بر آن تخت فرخ پدر            برسم كيان بر سرش تاج زر

         كمر بست با فرّ شاهنشهى            جهان گشت سرتاسر او را رهى‏

         زمانه بر آسود از داورى            بفرمان او ديو و مرغ و پرى‏

         جهان را فزوده بدو آبروى            فروزان شده تخت شاهى بدوى‏

         منم گفت با فرّه ايزدى            همم شهريارى همم موبدى‏

         بدان راز بد دست كوته كنم            روان را سوى روشنى ره كنم‏

         نخست آلت جنگ را دست برد            در نام جستن بگردان سپرد

         بفرّ كيى نرم كرد آهنا            چو خود و زره كرد و چون جوشنا

         چو خفتان و تيغ و چو برگستوان            همه كرد پيدا بروشن روان‏

         بدين اندرون سال پنجاه رنج            ببرد و ازين چند بنهاد گنج‏

         دگر پنجه انديشه جامه كرد            كه پوشند هنگام ننگ و نبرد

         ز كتّان و ابريشم و موى قز            قصب كرد پر مايه ديبا و خز

         بياموختشان رشتن و تافتن            بتار اندورن پود را بافتن‏

         چو شد بافته شستن و دوختن            گرفتند از و يك سر آموختن‏

         چو اين كرده شد ساز ديگر نهاد            زمانه بدو شاد و او نيز شاد

         ز هر انجمن پيشه‏ور گرد كرد            بدين اندرون نيز پنجاه خورد

         گروهى كه كاتوزيان خوانيش            برسم پرستندگان دانيش‏

         جدا كردشان از ميان گروه            پرستنده را جايگه كرد كوه‏

         بدان تا پرستش بود كارشان            نوان پيش روشن جهاندارشان‏

         صفى بر دگر دست بنشاندند            همى نام نيساريان خواندند

         كجا شير مردان جنگ آورند            فروزنده لشكر و كشورند

         كزيشان بود تخت شاهى بجاى            و زيشان بود نام مردى بپاى‏

         بسودى سه ديگر گره را شناس            كجا نيست از كس بريشان سپاس‏

         بكارند و ورزند و خود بدروند            بگاه خورش سرزنش نشنوند

         ز فرمان تن آزاده و ژنده پوش            ز آواز پيغاره آسوده گوش‏

         تن آزاد و آباد گيتى بروى            بر آسوده از داور و گفتگوى‏

         چه گفت ان سخن سخن‏گوى آزاده مرد            كه آزاده را كاهلى بنده كرد

         چهارم كه خوانند اهتو خوشى            همان دست‏ورزان ابا سر كشى‏

         كجا كارشان همگنان پيشه بود            روانشان هميشه پر انديشه بود

         بدين اندرون سال پنجاه نيز            بخورد و بورزيد و بخشيد چيز

         ازين هر يكى را يكى پايگاه            سزاوار بگزيد و بنمود راه‏

         كه تا هر كس اندازه خويش را            ببيند بداند كم و بيش را

         بفرمود پس ديو ناپاك را            بآب اندر آميختن خاك را

         هرانچ از گل آمد چو بشناختند            سبك خشت را كالبد ساختند

         بسنگ و بگچ ديو ديوار كرد            نخست از برش هندسى كار كرد

         چو گرمابه و كاخهاى بلند            چو ايوان كه باشد پناه از گزند

         ز خارا گهر جست يك روزگار            همى كرد از و روشنى خواستار

         بچنگ آمدش چند گونه گهر            چو ياقوت و بيجاده و سيم و زر

         ز خارا بافسون برون آوريد            شد آراسته بندها را كليد

         دگر بويهاى خوش آورد باز            كه دارند مردم ببويش نياز

         چو بان و چو كافور و چون مشك ناب            چو عود و چو عنبر چو روشن گلاب‏

         پزشكى و درمان هر دردمند            در تندرستى و راه گزند

         همان رازها كرد نيز آشكار            جهان را نيامد چنو خواستار

         گذر كرد از ان پس بكشتى بر آب            ز كشور بكشور گرفتى شتاب‏

         چنين سال پنجه برنجيد نيز            نديد از هنر بر خرد بسته چيز

         همه كردنيها چو آمد بجاى            ز جاى مهى برتر آورد پاى‏

         بفرّ كيانى يكى تخت ساخت            چه مايه بدو گوهر اندر نشاخت‏

         كه چون خواستى ديو برداشتى            ز هامون بگردون بر افراشتى‏

         چو خورشيد تابان ميان هوا            نشسته برو شاه فرمان روا

         جهان انجمن شد بر آن تخت او            شگفتى فرو مانده از بخت او

         بجمشيد بر گوهر افشاندند            مران روز را روز نو خواندند

         سر سال نو هرمز فرودين            بر آسوده از رنج روى زمين‏

         بزرگان بشادى بياراستند            مى و جام و رامشگران خواستند

         چنين جشن فرّخ ازان روزگار            بما ماند از ان خسروان يادگار

         چنين سال سيصد همى رفت كار            نديدند مرگ اندران روزگار

         ز رنج و ز بدشان نبد آگهى            ميان بسته ديوان بسان رهى‏

         بفرمان مردم نهاده دو گوش            ز رامش جهان پر ز آواى نوش‏

         چنين تا بر آمد برين روزگار            نديدند جز خوبى از كردگار

         جهان سر بسر گشت او را رهى            نشسته جهاندار با فرهى‏

         يكايك بتخت مهى بنگريد            بگيتى جز از خويشتن را نديد

         منى كرد آن شاه يزدان شناس            ز يزدان بپيچيد و شد ناسپاس‏

         گرانمايگان را ز لشگر بخواند            چه مايه سخن پيش ايشان براند

         چنين گفت با سالخورده مهان            كه جز خويشتن را ندانم جهان‏

         هنر در جهان از من آمد پديد            چو من نامور تخت شاهى نديد

         جهان را بخوبى من آراستم            چنانست گيتى كجا خواستم‏

         خور و خواب و آرامتان از منست            همان كوشش و كامتان از منست‏

         بزرگى و ديهيم شاهى مراست            كه گويد كه جز من كسى پادشاست‏

         همه موبدان سر فگنده نگون            چرا كس نيارست گفتن نه چون‏

         چو اين گفته شد فرّ يزدان ازوى            بگشت و جهان شد پر از گفت‏گوى‏

         منى چون بپيوست با كردگار            شكست اندر آورد و برگشت كار

         چگفت آن سخن‏گوى با فرّ و هوش            چو خسرو شوى بندگى را بكوش‏

         بيزدان هر آن كس كه شد ناسپاس            بدلش اندر آيد ز هر سو هراس‏

         بجمشيد بر تيره‏گون گشت روز            همى كاست آن فرّ گيتى فروز

                       

پادشاهى طهمورث ديوبند سى سال بود

      

پسر بد مر او را يكى هوشمند            گرانمايه طهمورث ديوبند

         بيامد بتخت پدر بر نشست            بشاهى كمر بر ميان بر ببست‏

         همه موبدان را ز لشكر بخواند            بخوبى چه مايه سخنها براند

         چنين گفت كامروز تخت و كلاه            مرا زيبد اين تاج و گنج و سپاه‏

         جهان از بديها بشويم براى            پس آنگه كنم در گهى گرد پاى‏

         ز هر جاى كوته كنم دست ديو            كه من بود خواهم جهان را خديو

         هر آن چيز كاندر جهان سودمند            كنم آشكارا گشايم ز بند

         پس از پشت ميش و بره پشم و موى            بريد و برشتن نهادند روى‏

         بكوشش از و كرد پوشش براى            بگستردنى بد هم او رهنماى‏

         ز پويندگان هر چه بد تيز رو            خورش كردشان سبزه و كاه و جو

         رمنده ددان را همه بنگريد            سيه گوش و يوز از ميان برگزيد

         بچاره بياوردش از دشت و كوه            ببند آمدند آنكه بد زان گروه‏

         ز مرغان مر آن را كه بد نيك تاز            چو باز و چو شاهين گردن فراز

         بياورد و آموختن‏شان گرفت            جهانى بدو مانده اندر شگفت‏

         چو اين كرده شد ماكيان و خروس            كجا بر خروشد گه زخم كوس‏

         بياورد و يك سر بمردم كشيد            نهفته همه سودمندش گزيد

         بفرمودشان تا نوازند گرم            نخوانندشان جز بآواز نرم‏

         چنين گفت كاين را ستايش كنيد            جهان آفرين را نيايش كنيد

         كه او دادمان بر ددان دستگاه            ستايش مر او را كه بنمود راه‏

         مر او را يكى پاك دستور بود            كه رايش ز كردار بد دور بود

         خنيده بهر جاى شهرسپ نام            نزد جز بنيكى بهر جاى گام‏

         همه روز بسته ز خوردن دو لب            بپيش جهاندار بر پاى شب‏

         چنان بر دل هر كسى بود دوست            نماز شب و روزه آيين اوست‏

         سر مايه بُد اختر شاه را            در بسته بُد جان بدخواه را

         همه راه نيكى نمودى بشاه            همه راستى خواستى پايگاه‏

         چنان شاه پالوده گشت از بدى            كه تابيد از و فرّه ايزدى‏

         برفت اهرمن را بافسون ببست            چو بر تيز رو بارگى بر نشست‏

         زمان تا زمان زينش بر ساختى            همى گرد گيتيش بر تاختى‏

         چو ديوان بديدند كردار او            كشيدند گردن ز گفتار او

         شدند انجمن ديو بسيار مر            كه پر دخته مانند از و تاج و فرّ

         چو طهمورث آگه شد از كارشان            بر آشفت و بشكست بازارشان‏

         بفرّ جهاندار بستش ميان            بگردن بر آورد گرز گران‏

         همه نره ديوان و افسونگران            برفتند جادو سپاهى گران‏

         دمنده سيه ديوشان پيش رو            همى باسمان بر كشيدند غو

         جهاندار طهمورث بافرين            بيامد كمر بسته جنگ و كين‏

         يكايك بياراست با ديو جنگ            نبد جنگشان را فراوان درنگ‏

         از يشان دو بهره بافسون ببست            دگرشان بگرز گران كرد پست‏

         كشيدندشان خسته و بسته خوار            بجان خواستند آن زمان زينهار

         كه ما را مكش تا يكى نو هنر            بياموزى از ماكت آيد ببر

         كى نامور دادشان زينهار            بدان تا نهانى كنند آشكار

         چو آزاد گشتند از بند او            بجستند ناچار پيوند او

         نبشتن بخسرو بياموختند            دلش را بدانش بر افروختند

         نبشتن يكى نه كه نزديك سى            چه رومى چه تازى و چه پارسى‏

         چه سغدى چه چينى و چه پهلوى            ز هر گونه كان همى بشنوى‏

         جهاندار سى سال ازين بيشتر            چه گونه پديد آوريدى هنر

          برفت و سر آمد برو روزگار            همه رنج او ماند از و يادگار                      

                       

آبادانى و آرامش شهرها هنگام پادشاهى هوشنگ

      

          چو بشناخت آهنگرى پيشه كرد            از آهنگرى ارّه و تيشه كرد

         چو اين كرده شد چاره آب ساخت            ز دريايها رودها را بتاخت‏

         بجوى و برود آبها راه كرد            بفرخندگى رنج كوتاه كرد

         چراگاه مردم بدان بر فزود            پراگند پس تخم و كشت و درود

         برنجيد پس هر كسى نان خويش            بورزيد و بشناخت سامان خويش‏

         بدان ايزدى جاه و فرّ كيان            ز نخچير گور و گوزن ژيان‏

         جدا كرد گاو و خر و گوسفند            بورز آوريد آنچه بد سودمند

         ز پويندگان هر چه مويش نكوست            بكشت و بسرشان بر آهيخت پوست‏

         چو روباه و قاقم چو سنجاب نرم            چهارم سمورست كش موى گرم‏

         برين گونه از چرم پويندگان            بپوشيد بالاى گويندگان‏

         برنجيد و گسترد و خورد و سپرد            برفت و بجز نام نيكى نبرد

         بسى رنج برد اندران روزگار            بافسون و انديشه بى‏شمار

         چو پيش آمدش روزگار بهى            ازو مر درى ماند تخت مهى‏

         زمانه ندادش زمانى درنگ            شد آن هوش هوشنگ با فرّ و سنگ‏

         نپيوست خواهد جهان با تو مهر            نه نيز آشكارا نمايدت چهر

                       

بنياد نهادن جشن سده

      

        يكى روز شاه جهان سوى كوه            گذر كرد با چند كس همگروه‏

         پديد آمد از دور چيزى دراز            سيه رنگ و تيره تن و تيز تاز

         دو چشم از بر سر چو دو چشمه خون            ز دود دهانش جهان تيره‏گون‏

         نگه كرد هوشنگ با هوش و سنگ            گرفتش يكى سنگ و شد تيز چنگ‏

         بزور كيانى رهانيد دست            جهان سوز مار از جهانجوى جست‏

         بر آمد بسنگ گران سنگ خرد            همان و همين سنگ بشكست گرد

         فروغى پديد آمد از هر دو سنگ            دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ‏

         نشد مار كشته و ليكن ز راز            ازين طبع سنگ آتش آمد فراز

         جهاندار پيش جهان آفرين            نيايش همى كرد و خواند آفرين‏

         كه او را فروغى چنين هديه داد            همين آتش آنگاه قبله نهاد

         بگفتا فروغيست اين ايزدى            پرستيد بايد اگر بخردى‏

         شب آمد بر افروخت آتش چو كوه            همان شاه در گرد او با گروه‏

         يكى جشن كرد آن شب و باده خورد            سده نام آن جشن فرخنده كرد

         ز هوشنگ ماند اين سده يادگار            بسى باد چون او دگر شهريار

         كز آباد كردن جهان شاد كرد            جهانى بنيكى ازو ياد كرد

 

                       

پادشاهى هوشنگ چهل سال بود

      

جهاندار هوشنگ با راى و داد            بجاى نيا تاج بر سر نهاد

         بگشت از برش چرخ سالى چهل            پر از هوش مغز و پر از راى دل‏

         چو بنشست بر جايگاه مهى            چنين گفت بر تخت شاهنشهى‏

         كه بر هفت كشور منم پادشا            جهاندار پيروز و فرمانروا

         بفرمان يزدان پيروزگر            بداد و دهش تنگ بستم كمر

         و زان پس جهان يك سر آباد كرد            همه روى گيتى پر از داد كرد

         نخستين يكى گوهر آمد بچنگ            بآتش ز آهن جدا كرد سنگ‏

         سر مايه كرد آهن آبگون            كزان سنگ خارا كشيدش برون‏

                       

رفتن هوشنگ و گيومرت به جنگ ديو سياه

      

خجسته سيامك يكى پور داشت            كه نزد نيا جاه دستور داشت‏

         گرانمايه را نام هوشنگ بود            تو گفتى همه هوش و فرهنگ بود

         بنزد نيا يادگار پدر            نيا پروريده مر او را ببر

         نيايش بجاى پسر داشتى            جز او بر كسى چشم نگماشتى‏

         چو بنهاد دل كينه و جنگ را            بخواند آن گرانمايه هوشنگ را

         همه گفتنيها بدو باز گفت            همه رازها برگشاد از نهفت‏

         كه من لشكرى كرد خواهم همى            خروشى برآورد خواهم همى‏

         ترا بود بايد همى پيش رو            كه من رفتنى‏ام تو سالار نو

         پرى و پلنگ انجمن كرد و شير            ز درندگان گرگ و ببر دلير

         سپاهى دد و دام و مرغ و پرى            سپهدار پر كين و كند آورى‏

         پس پشت لشكر كيومرث شاه            نبيره بپيش اندرون با سپاه‏

         بيامد سيه ديو با ترس و باك            همى باسمان بر پراگند خاك‏

         ز هراى درندگان چنگ ديو            شده سست از خشم كيهان خديو

         بهم بر شكستند هر دو گروه            شدند از دد و دام ديوان ستوه‏

         بيازيد هوشنگ چون شير چنگ            جهان كرد بر ديو نستوه تنگ‏

         كشيدش سراپاى يك سر دوال            سپهبد بريد آن سر بى‏همال‏

         بپاى اندر افگند و بسپرد خوار            دريده برو چرم و برگشته كار

         چو آمد مر آن كينه را خواستار            سر آمد كيومرث را روزگار

         برفت و جهان مر درى ماند ازوى            نگر تا كرا نزد او آبروى‏

         جهان فريبنده را گرد كرد            ره سود بنمود و خود مايه خورد

جهان سربسر چو فسانست و بس            نماند بد و نيك بر هيچ كس‏

 

                       

كشته شدن سيامك بر دست ديو

      

          سخن چون بگوش سيامك رسيد            ز كردار بدخواه ديو پليد

         دل شاه بچه بر آمد بجوش            سپاه انجمن كرد و بگشاد گوش‏

         بپوشيد تن را بچرم پلنگ            كه جوشن نبود و نه آيين جنگ‏

         پذيره شدش ديو را جنگ جوى            سپه را چو روى اندر آمد بروى‏

         سيامك بيامد برهنه تنا            بر آويخت با پور آهرمنا

         بزد چنگ وارونه ديو سياه            دو تا اندر آورد بالاى شاه‏

         فكند آن تن شاهزاده بخاك            بچنگال كردش كمرگاه چاك‏

        سيامك بدست خروزان ديو            تبه گشت و ماند انجمن بى‏خديو

         چو آگه شد از مرگ فرزند شاه            ز تيمار گيتى برو شد سياه‏

         فرود آمد از تخت ويله كنان            زنان بر سر و موى و رخ را كنان‏

         دو رخساره پر خون و دل سوگوار            دو ديده پر از نم چو ابر بهار

         خروشى بر آمد ز لشكر بزار            كشيدند صف بر در شهريار

         همه جامها كرده پيروزه رنگ            دو چشم ابر خونين و رخ با درنگ‏

         دد و مرغ و نخچير گشته گروه            برفتند ويله كنان سوى كوه‏

         برفتند با سوگوارى و درد            ز درگاه كى شاه برخاست گرد

         نشستند سالى چنين سوگوار            پيام آمد از داور كردگار

         درود آوريدش خجسته سروش            كزين بيش مخروش و بازآر هوش‏

         سپه ساز و بركش بفرمان من            برآور يكى گرد از آن انجمن‏

         از آن بدكنش ديو روى زمين            بپرداز و پردخته كن دل ز كين‏

         كى نامور سر سوى آسمان            بر آورد و بدخواست بر بدگمان‏

         بر آن برترين نام يزدانش را            بخواند و بپالود مژگانش را

         و زان پس بكين سيامك شتافت            شب و روز آرام و خفتن نيافت‏

 

                       

پادشاهى گيومرت

      

                        پادشاهى گيومرت نخستين شاهان پارسيان سى سال بود

          سخن‏گوى دهقان چه گويد نخست            كه نام بزرگى بگيتى كه جست‏

         كه بود آنكه ديهيم بر سر نهاد            ندارد كس آن روزگاران بياد

          مگر كز پدر ياد دارد پسر            بگويد ترا يك بيك در بدر

          كه نام بزرگى كه آورد پيش            كرا بود از آن برتران پايه بيش‏

         پژوهنده نامه باستان            كه از پهلوانان زند داستان‏

          چنين گفت كآيين تخت و كلاه            كيومرث آورد و او بود شاه‏

          چو آمد ببرج حمل آفتاب            جهان گشت با فرّ و آيين و آب‏

         بتابيد از آن سان ز برج بره            كه گيتى جوان گشت ازان يك سره‏

         كيومرث شد بر جهان كدخداى            نخستين بكوه اندرون ساخت جاى‏

         سر بخت و تختش بر آمد بكوه            پلنگينه پوشيد خود با گروه‏

         ازو اندر آمد همى پرورش            كه پوشيدنى نو بد و نو خورش‏

         بگيتى درون سال سى شاه بود            بخوبى چو خورشيد بر گاه بود

        همى تافت زو فرّ شاهنشهى            چو ماه دو هفته ز سرو سهى‏

         دد و دام و هر جانور كش بديد            ز گيتى بنزديك او آرميد

         دو تا مى‏شدندى بر تخت او            از آن بر شده فرّه و بخت او

      برسم نماز آمدنديش پيش            و زو بر گرفتند آيين خويش‏

         پسر بد مر او را يكى خوبروى            هنرمند و همچون پدر نامجوى‏

         سيامك بدش نام و فرخنده بود            كيومرث را دل بدو زنده بود

         بجانش بر از مهر گريان بدى            ز بيم جداييش بريان بدى‏

         بر آمد برين كار يك روزگار            فروزنده شد دولت شهريار

         بگيتى نبودش كسى دشمنا            مگر بدكنش ريمن آهرمنا

         بر شك اندر آهر من بدسگال            همى راى زد تا بباليد بال‏

         يكى بچه بودش چو گرگ سترگ            دلاور شده با سپاه بزرگ‏

         جهان شد بر ان ديو بچه سياه            ز بخت سيامك و زان پايگاه‏

         سپه كرد و نزديك او راه جست            همى تخت و ديهيم كى شاه جست‏

         همى گفت با هر كسى راى خويش            جهان كرد يك سر پر آواى خويش‏

         كيومرث زين خود كى آگاه بود            كه تخت مهى را جز او شاه بود

         يكايك بيامد خجسته سروش            بسان پرى‏ء پلنگينه پوش‏

         بگفتش ورا زين سخن در بدر            كه دشمن چه سازد همى با پدر

 

                       

گفتار اندر ستايش سلطان محمود

       

جهان آفرين تا جهان آفريد            چنو مر زبانى نيامد پديد

         چو خورشيد بر چرخ بنمود تاج            زمين شد بكردار تابنده عاج‏

         چه گويم كه خورشيد تابان كه بود            كزو در جهان روشنايى فزود

         ابو القاسم آن شاه پيروز بخت            نهاد از بر تاج خورشيد تخت‏

         ز خاور بياراست تا باختر            پديد آمد از فرّ او كان زر

         مرا اختر خفته بيدار گشت            بمغز اندر انديشه بسيار گشت‏

         بدانستم آمد زمان سخن            كنون نو شود روزگار كهن‏

         بر انديشه شهريار زمين            بخفتم شبى لب پر از آفرين‏

         دل من چو نور اندر آن تيره شب            نخفته گشاده دل و بسته لب‏

         چنان ديد روشن روانم بخواب            كه رخشنده شمعى بر آمد ز آب‏

         همه روى گيتى شب لاژورد            از آن شمع گشتى چو ياقوت زرد

         در و دشت برسان ديبا شدى            يكى تخت پيروزه پيدا شدى‏

         نشسته برو شهريارى چو ماه            يكى تاج بر سر بجاى كلاه‏

         رده بر كشيده سپاهش دو ميل            بدست چپش هفتصد ژنده پيل‏

         يكى پاك دستور پيشش بپاى            بداد و بدين شاه را رهنماى‏

         مرا خيره گشتى سر از فرّ شاه            و زان ژنده پيلان و چندان سپاه‏

         چو آن چهره خسروى ديدمى            از ان نامداران بپرسيدمى‏

         كه اين چرخ و ما هست يا تاج و گاه            ستارست پيش اندرش يا سپاه‏

         يكى گفت كاين شاه روم است و هند            ز قنّوج تا پيش درياى سند

         بايران و توران ورا بنده‏اند            براى و بفرمان او زنده‏اند

         بياراست روى زمين را بداد            بپر دخت از ان تاج بر سر نهاد

         جهاندار محمود شاه بزرگ            بآبشخور آرد همى ميش و گرگ‏

         ز كشمير تا پيش درياى چين            برو شهرياران كنند آفرين‏

         چو كودك لب از شير مادر بشست            ز گهواره محمود گويد نخست‏

         نپيچد كسى سر ز فرمان اوى            نيارد گذشتن ز پيمان اوى‏

         تو نيز آفرين كن كه گوينده            بدو نام جاويد جوينده‏

         چو بيدار گشتم بجستم ز جاى            چه مايه شب تيره بودم بپاى‏

         بر آن شهريار آفرين خواندم            نبودم درم جان بر افشاندم‏

         بدل گفتم اين خواب را پاسخ است            كه آواز او بر جهان فرّخ است‏

         بران آفرين كو كند آفرين            بران بخت بيدار و فرّخ زمين‏

         ز فرّش جهان شد چو باغ بهار            هوا پر ز ابر و زمين پر نگار

         از ابر اندر آمد بهنگام نم            جهان شد بكردار باغ ارم‏

         بايران همه خوبى از داد اوست            كجا هست مردم همه ياد اوست‏

         ببزم اندرون آسمان سخاست            برزم اندرون تيز چنگ اژدهاست‏

         بتن ژنده پيل و بجان جبرئيل            بكف ابر بهمن بدل رود نيل‏

         سر بخت بدخواه با خشم اوى            چو دينار خوارست بر چشم اوى‏

         نه كند آورى گيرد از باج و گنج            نه دل تيره دارد ز رزم و ز رنج‏

         هر آن كس كه دارد ز پروردگان            از آزاد و از نيك‏دل بردگان‏

         شهنشاه را سر بسر دوستوار            بفرمان ببسته كمر استوار

         نخستين برادرش كهتر بسال            كه در مردمى كس ندارد همال‏

         ز گيتى پرستنده فرّ و نصر            زيد شاد در سايه شاه عصر

         كسى كش پدر ناصر الدين بود            سر تخت او تاج پروين بود

         و ديگر دلاور سپهدار طوس            كه در جنگ بر شير دارد فسوس‏

         ببخشد درم هر چه يابد ز دهر            همى آفرين يابد از دهر بهر

         بيزدان بود خلق را رهنماى            سر شاه خواهد كه باشد بجاى‏

         جهان بى‏سر و تاج خسرو مباد            هميشه بماناد جاويد و شاد

         هميشه تن آباد با تاج و تخت            ز درد و غم آزاد و پيروز بخت‏

         كنون باز گردم بآغاز كار            سوى نامه نامور شهريار

 

                       

گفتار اندر داستان ابو منصور بن محمد

       

بدين نامه چون دست كردم دراز            يكى مهترى بود گردن فراز

         جوان بود و از گوهر پهلوان            خردمند و بيدار و روشن روان‏

         خداوند راى و خداوند شرم            سخن گفتن خوب و آواى نرم‏

         مرا گفت كز من چه بايد همى            كه جانت سخن بر گرايد همى‏

         بچيزى كه باشد مرا دست‏رس            بكوشم نيازت نيارم بكس‏

         همى داشتم چون يكى تازه سيب            كه از باد نامد بمن بر نهيب‏

         بكيوان رسيدم ز خاك نژند            از آن نيك‏دل نامدار ارجمند

         بچشمش همان خاك و هم سيم و زر            كريمى بدو يافته زيب و فر

         سراسر جهان پيش او خوار بود            جوانمرد بود و وفادار بود

         چنان نامور گم شد از انجمن            چو در باغ سرو سهى از چمن‏

         نه زو زنده بينم نه مرده نشان            بدست نهنگان مردم كشان‏

         دريغ آن كمر بند و آن گردگاه            دريغ آن كئى برز و بالاى شاه‏

         گرفتار زو دل شده نااميد            نوان لرز لرزان بكردار بيد

         يكى پند آن شاه ياد آوريم            ز كژى روان سوى داد آوريم‏

         مرا گفت كاين نامه شهريار            گرت گفته آيد بشاهان سپار

         بدين نامه من دست بردم فراز            بنام شهنشاه گردن فراز